Author - Prasini Apsida

Της Άντρεας Αγαπίου

Η Ευρωπαική Επιτροπή αποφάσισε την παραπομπή 6 κρατών μελών (Ελλάδα, Βουλγαρία,Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία και Πορτογαλία) στο Δικαστήριο της Ευρωπαικής Ένωσης λόγω μη εφαρμογής διαφόρων διατάξεων του κανονισμού (ΕΕ) αρι.1143/2014 για την πρόληψη και διαχείρηση της εισαγωγής και εξάπλωσης χωροκατακτητικών ξένων ειδών (στο εξής κανονισμός).

Τι είναι τα χωροκατακτητικά ξένα είδη;

Τα χωροκατακτητικά ξένα είδη αποτελούν μία από τις πέντε κύριες αιτίες απώλειας βιοποικιλότητας στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Είναι φυτά και ζώα που εισάγονται τυχαία ή σκόπιμα ως αποτέλεσμα ανθρώπινης παρέμβασης σε φυσικό περιβάλλον στο οποίο δεν απαντώνται κανονικά.

Τα είδη αυτά, όχι μόνο απειλούν τα αυτόχθονα φυτά και ζώα στην Ευρώπη, αλλά και προκαλούμ εκτιμώμενη ζημία ύψους 12 διεκατομμυρίων ευρώ ετησίως στην ευρωπαική οικονομία.

Στο ευρωπαικό περιβάλλον υπάρχουν τουλάχιστον 12000 ξένα είδη. Το 10-15% από αυτά είναι χωροκατακτητικά και μπορούν να προκαλέσουν την εξαφάνιση αυτόχθονων ειδών σε τοπικό επίπεδο, για παράδειγμα μέσω του ανταγωνισμού για περιορισμένους πόρους, όπως τρόφιμα και ενδιαιτήματα, μέσω διασταυρώσεων ή της εξάπλωσης ασθενειών. Μπορούν να αλλοιώσουν τη λειτουργία ολόκληρων οικοσυστημάτων, υπονομεύοντας την ικανότητά τους να παρέχουν πολύτιμες υπηρεσίες, όπως η επικονίαση (= η διαδικασία μέσω της οποίας πραγματοποιείται η γονιμοποίηση στα φυτά), η ρύθμιση της διαδρομής των υδάτων ή ο έλεγχος των πλημμυρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ασιατική σφήκα που εισήλθε τυχαία στην Ευρώπη το 2005 και απειλεί τους αυτόχθονες πληθυσμούς μελισσών, μειώνει τη βιοποικιλότητα των αυτόχθονων εντόμων σε τοπικό επίπεδο και επηρεάζει τις υπηρεσίες επικονίασης γενικότερα.

Όσον αφορά στην οικονομία, τα χωροκατακτητικά ξένα είδη έχουν συχνά σημαντικές επιπτώσεις,αφού μειώνουν τις αποδόσεις της γεωργίας, της δασοκομίας και της αλιείας. Για παράδειγμα, τα αμερικανικά κτενοφόρα που εισήχθησαν τυχαία στον Εύξεινο Πόντο ήταν υπεύθυνα για την απότομη μείωση τουλάχιστον 26 εμπορικών ιχθυαποθεμάτων του Εύξεινου Πόντου, συμπεριλαμβανομένου του γαύρου και του σκουμπριού. Μπορούν, επίσης, να βλάψουν τις υποδομές, να παρεμποδίσουν τη μεταφορά ή να μειώσουν τη διαθεσιμότητα νερού, όταν εμποδίζουν τις πλωτές οδούς ή φράζουν τους βιομηχανικούς αγωγούς υδάτων.

Κίνδυνος για την ανθρώπιμη υγεία:

Τα χωροκατακτητικά ξένα είδη μπορούν επίσης να αποτελέσουν μείζον πρόβλημα για την ανθρώπινη υγεία, προκαλώντας σοβαρές αλλεργίες και δερματικά προβλήματα και λειτουργώντας ως φορείς επικίνδυνων παθογόνων παραγόντων και νόσων (π.χ. μετάδοση νόσων στα ζώα και στον άνθρωπο από τους νυκτερευτές).

Στο πλαίσιο αυτό, η προληπτική δράση που αποτελεί αντικείμενο των σημερινών αποφάσεων παραπομπής στο Δικαστήριο της ΕΕ αποτελεί σημαντική επένδυση, δεδομένου ότι η πρόληψη της εισαγωγής χωροκατακτητικών ειδών είναι πολύ πιο αποτελεσματική και λιγότερο δαπανηρή απ’ ό,τι η αντιμετώπιση και ο μετριασμός των ζημιών αφού τα είδη αυτά εξαπλωθούν.

Πρόληψη της βλάβης που προκαλείται στην ευρωπαική βιοποικιλότητα:

H προληπτική δράση που αποτελεί αντικείμενο των σημερινών αποφάσεων παραπομπής στο Δικαστήριο της ΕΕ αποτελεί σημαντική επένδυση, δεδομένου ότι η πρόληψη της εισαγωγής χωροκατακτητικών ειδών είναι πολύ πιο αποτελεσματική και λιγότερο δαπανηρή απ’ ό,τι η αντιμετώπιση και ο μετριασμός των ζημιών αφού τα είδη αυτά εξαπλωθούν. Η αντιμετώπισή τους, αποτελεί σημαντική πτυχή του στόχου της ΕΕ να σταματήσει την απώλεια βιοποικιλότητας, όπως διατυπώνεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και στην ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030.

Ο κανονισμός για τα χωροκατακτητικά ξένα είδη τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2015 και επικεντρώνεται σε είδη που χαρακτηρίζονται ως «ενωσιακού ενδιαφέροντος». Ο σχετικός κατάλογος περιλαμβάνει αυτή τη στιγμή 88 είδη ( φυτά όπως ο υδροϋάκινθος και ζώα όπως η ασιατική σφήκα ή ο νυκτερευτής), για τα οποία απαιτείται η ανάληψη δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο κανονισμός, λοιπόν, υποχρεώνει τα κράτη μέλη να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα για να αποτρέψουν την εκούσια ή ακούσια εισαγωγή των εν λόγω ειδών στην ΕΕ, να τα εντοπίσουν και να λάβουν μέτρα ταχείας εξάλειψης σε πρώιμο στάδιο της εισβολής ή, αν τα είδη έχουν ήδη εξαπλωθεί ευρέως, να λάβουν μέτρα για την εξάλειψη, τον έλεγχο ή την πρόληψη της περαιτέρω εξάπλωσής τους.

Τα έξι κράτη μέλη δεν εκπόνησαν, δεν εφάρμοσαν και δεν κοινοποίησαν στην Επιτροπή σχέδιο δράσης (ή δέσμη σχεδίων δράσης) για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων διαδρομών εισαγωγής και εξάπλωσης αυτών των χωροκατακτητικών ξένων ειδών. Επιπλέον, Βουλγαρία και  Ελλάδα δεν έχουν ακόμη θεσπίσει σύστημα επιτήρησης των χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού ενδιαφέροντος, ούτε το έχουν συμπεριλάβει στο υφιστάμενο σύστημά τους, παρόλο που όφειλαν να το κάνουν μέχρι τον Ιανουάριο του 2018. Επίσης, η Ελλάδα δεν διαθέτει τις δομές για τη διενέργεια των επίσημων ελέγχων που απαιτούνται για την πρόληψη της εκούσιας εισαγωγής χωροκατακτητικών ξένων ειδών.

Συνεπώς, η Επιτροπή θεωρεί ότι οι προσπάθειες που έχουν καταβάλει μέχρι σήμερα οι αρχές των έξι κρατών μελών δεν ήταν ικανοποιητικές ούτε επαρκείς και, επομένως, τα παραπέμπει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η θέση της Ελλάδας:

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του ΕΡΤ news, στην Ελλάδα, έχουν καταγραφεί 126 ξενικά είδη τα οποία εγκαταστάθηκαν και εκτοπίζουν ντόπια είδη. Το 63% των ειδών αυτών είναι στην κατηγορία υψηλού κινδύνου, ενώ πολλά τέτοια είδη έχουν εισχωρήσει στις περιοχές NATURA 2000. Ο λόγος της επικίνδυνης αυτής εισβολής τέτοιων ειδών είναι, σαφώς, η ,η εφαρμογήμέτρων στις πύλες εισόδου.

Η Ελλάδα, λοιπόν, μέσα στους επόμενους 6 μήνες θα έχει καταθέσει τις σχετικές προτάσεις στην Ευρωπαική Επιτροπή και θα ξεκιμήσει ελέγχους στις πύλες εισόδου. Για παράδειγμα, έλέγχοι θα διεξάγονται όπου πωλούνται κατοικίδια ζώα και τα τελωνεία θα κληθούν να εντείνουν τους ελέγχους για πιθανές παράνομες εισαγωγές ειδών. Παράλληλα θα πραγματοποιηθούν ενημερωτικές καμπάνιες προς το σύνολο των πολιτών.

Δυστυχώς, πολλά από αυτά τα είδη, βρίσκονται στην Ελλάδα εδώ και χρόνια και οι πλυθησμοί τους είναι δύσκολο να εκριζωθούν.  Είδη όπως ο γερμανός,το λεοντόψαρο και το μπλε καβούρι, ανταγωνίζονται τα αυτόχθονα είδη για χώρο και τροφή, μειώνοντας έτσι τον πλυθυσμό τους. 

Ένας από τους τρόπους που προτείνονται για να ελεχθεί ο πλυθησμός τους, είναι και η ένταξή συγκεκριμένων τέτοιων ειδών, όπως αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω, στην διατροφή μας. Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών των καταναλωτών και η επιλογή νέων ειδών, είναι ίσως δύσκολη, λόγω του ότι δεν γνωρίζουν τα είδη αυτά, δεν παύει όμως να αποτελεί σημαντικό μέσο για την ανάκαψη των ντόπιων θαλάσσιων ειδών.

Στον Ακάμα οι περιουσίες των πολιτών που έχουν περιέλθει στη

ζώνη NATURA έχουν σχεδόν μηδενική αξία, γεγονός που

προκαλεί πολλές αντιδράσεις ακόμα και ακραίες όπως

εμπρησμούς κ.λ.π. Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι αυτοί θα έπρεπε να

αποζημιωθούν από το κράτος και με ποιο τρόπο θα μπορούσε να

γίνει αυτό;

Νίκος Χριστοδουλίδης

Για κάθε πολιτική στον Ακάμα επιδιώκουμε τη συνεργασία και την συναίνεση

της τοπικής κοινωνίας, με μέτρα που αποσκοπούν στην αειφόρο ανάπτυξη

των κοινοτήτων και την ευημερία των κατοίκων της που αποτελεί

προτεραιότητα για εμάς. Παράλληλα θεωρούμε πως οι κάτοικοι της περιοχής

προβαίνουν σε τέτοιες δράσεις αφού σε πολλές περιπτώσεις, η τοπική

κοινωνία έχει αποδείξει ότι αγαπούν την περιοχή τους και τη φύση. Δεν είναι

εξάλλου τυχαίο πως οι φυσικοί οικότοποι της περιοχής εξελίχθηκαν και οι

περισσότεροι βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, μέσα από την συνύπαρξη και

αλληλεπίδρασή τους με την τοπική κοινωνία.

Όσο αφορά το θέμα της διαχείρισης των ιδιωτικών περιουσιών αποτελεί κλειδί

για την αποδοχή του Τοπικού Σχεδίου από την τοπική κοινωνία. Προτείνουμε

την υιοθέτηση αντισταθμιστικών μέτρων για ιδιοκτήτες γης, των οποίων τα

τεμάχια είχαν πριν από την κήρυξη της περιοχής τους σε λευκή ζώνη

μεγαλύτερους συντελεστές από αυτούς που θα προνοούνται στο Τοπικό

Σχέδιο. Θα μπορούσε να εξεταστεί η εφαρμογή ενός ή συνδυασμού των πιο

κάτω επιλογών:

Πολεοδομικές ρυθμίσεις όπως η μεταφορά αναπτυξιακών δικαιωμάτων.

Ανταλλαγή με κρατική ακίνητη γη ή σταδιακή απόκτηση των περιουσιών

που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια από το Κράτος.

Ειδικά κριτήρια με ελαφρύνσεις προς τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών

τεμαχίων και των κατοίκων των επηρεαζόμενων κοινοτήτων για την

εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις κατοικίες τους.

Δημιουργία Πράσινου Ταμείου. Αντίστοιχα ταμεία έχουν δημιουργηθεί

σε μεγάλο αριθμό Κρατών Μελών της ΕΕ και καλύπτουν, μεταξύ άλλων,

και τη διαχείριση του θέματος των ιδιωτικών περιουσιών. Το ταμείο αυτό

θα μπορούσε να ενισχυθεί μέσα από δωρεές από μεγάλους

οργανισμούς, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Στο θέμα αυτό απαιτούνται ιδιαίτερα προσεκτικοί χειρισμοί και η συνδρομή και

της Νομικής Υπηρεσίας, ώστε η ικανοποίηση αιτημάτων με τον τρόπο που θα

γίνει να μην αποτελέσει προηγούμενο για όλες τις περιοχές της Κύπρου. Μια

τέτοια εξέλιξη θα έφερνε δεδομένα στα οποία καμία Κυβέρνηση δεν θα είχε τη

δυνατότητα να ανταποκριθεί.

Διαβάστε ακόμα: Τι λένε οι υποψήφιοι για την ΑΗΚ

Αβέρωφ Νεοφύτου:

Προσωπικά έχω πολλές φορές μιλήσει με τους κατοίκους των κοινοτήτων του
Ακάμα. Γνωρίζω από πρώτο χέρι τις έγνοιες και τις ανησυχίες τους. Είναι αυτοί που
διατηρούν τον Ακάμα και είναι αυτοί που θα τον παραδώσουν στις επόμενες γενιές.
Μπορεί να συνυπάρξει ο άνθρωπος όμως με το περιβάλλον. Αυτή είναι η θέση μου.
Η ήπια, βιώσιμη ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον, προσθέτει αξία σε αυτό.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλουμε. Στόχος μας το περιβάλλον να
διατηρηθεί χωρίς να καταστρέψουμε τον άνθρωπο και τους κατοίκους.

Αντρέας Μαυρογιάννης:

Πιστεύουμε πως η ολοκλήρωση των μελετών που αφορούν την

περιβαλλοντική προστασία και διαχείριση της χερσονήσου του

Ακάμα (τοπικό σχέδιο, διαχειριστικό σχέδιο Ακάμα, σχέδιο

κινήτρων αγροτικών περιοχών για περιοχή Ακάμα, εφαρμογή

μεταρρύθμισης τοπικής αυτοδιοίκησης) θα επιφέρει σοβαρές

αλλαγές επί του εδάφους. Θα χρειαστεί να εφαρμοστεί η λύση

ανταλλαγής γης ή απαλλοτρίωσης γης σε κάποιες περιπτώσεις,

ειδικά όσον αφορά τα περίκλειστα τεμάχια. Διαβεβαιώνουμε

πως οι προτάσεις μας θα θέτουν προτεραιότητα τόσο την

εξασφάλιση της βιωσιμότητας των τοπικών κοινοτήτων και των

κατοίκων τους, όσο και την περιβαλλοντική προστασία της

σημαντικού αυτής χερσονήσου. Δεν πιστεύουμε πως οι δύο

αυτοί στόχοι βρίσκονται σε σύγκρουση και θα δουλέψουμε

προς αυτό τον σκοπό.

Αχιλλέας Δημητριάδης:

Ο Ακάμας αποτελεί κληρονομιά για όλους μας, την οποία οφείλουμε να διαφυλάξουμε για τα παιδιά

μας. Θα σταθούμε απέναντι σε όσους επιδιώκουν να επέμβουν στο οικοσύστημα της χερσονήσου. Ο Ακάμας δεν είναι προς πώληση! Στηρίζω την πρόταση του Κινήματος Οικολόγων για δημιουργία διαχειριστικής επιτροπής, με τη συμμετοχή των κοινοταρχών της περιοχής, την Επίτροπο Περιβάλλοντος, το Υπουργείο Γεωργίας και

εμπειρογνωμόνων για την υλοποίηση ενός τοπικού σχεδίου για τον Ακάμα.

Για το υφιστάμενο Τοπικό Σχέδιο Ακάμα προτείνω:

• Να υιοθετηθούν από την κυβέρνηση οι νομικά δεσμευτικοί και ουσιώδεις όροι της Έκθεσης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης και της Γνωμάτευσης Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης.
• Να διαφυλαχθεί η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου, μέσω της προστασίας των περιοχών Natura 2000. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να καταργηθούν ή να τροποποιηθούν ορισμένες από τις ζώνες που προτείνονται.Οι τουριστικές και οικιστικές ζώνες να μην επεκτείνονται σε περιοχές Natura 2000. Χρήση ποσοτικοποιημένων δεικτών αειφορίας όπως προτάθηκε από το Τμήμα Περιβάλλοντος για τον σχεδιασμό της περιοχής.Αφαίρεση της πολιτικής Μεμονωμένης Κατοικίας στην Χερσόνησο του Ακάμα για να αποφευχθούν επικίνδυνες επιπτώσεις για προστατευόμενα στοιχεία της πανίδας και της χλωρίδας του τόπου μας.
• Το κράτος θα πρέπει να απαλλοτριώσει τη γη εντός ή πέριξ του Εθνικού Πάρκου, καταβάλλοντας δίκαιη αποζημίωση στους ιδιοκτήτες. Αυτό μπορεί να γίνει υπό τη μορφή ανταλλαγής με χαλίτικη γη σε άλλη περιοχή.Προτείνω ειδικές νομοθετικές χαλαρώσεις για να απλοποιηθεί η διαδικασία αδειοδότησης και να επιτραπεί η χρήση υφιστάμενων δομών ως τόπους φιλοξενίας (BnB) εντός των καθορισμένων ζωνών ανάπτυξης. Με αυτό τον τρόπο θα παρεμποδιστεί η περαιτέρω ανθρώπινη επέμβαση στη φύση εντός του Ακάμα.

Για άλλη μια φορά κάναμε τα λόγια πράξη! Δώσαμε δύο χιλιαδες; δενδρύλλια και ρούχινες τσάντες, βραβεία, παραμύθια, παιχνίδια, γλυκά , κέφι και χαρά σε μικρούς και μεγάλους στέλνοντας μηνύματα αγάπης για τον άνθρωπο , την κοινωνία και το περιβάλλον!

24 Δεκεμβρίου 2022 και η λεωφόρος Μακαρίου στη Λευκωσία πλημμύρισε ζεστασιά και χρώμα. Πράσινο χρώμα από τα 2000 δενδρύλλια που παρατάχθηκαν στο πεζοδρόμιο με σκοπό να δωθούν σε μικρούς και μεγάλους. Η προσέλευση του κόσμου ήταν συγκινητική. Τα παιδιά έστειλαν τα δικά τους μηνύματα μέσα από υπέροχα τραγούδια που έγραψαν οι ίδιοι σε συνεργασία με τους δασκάλους τους. “Υπάρχει ελπίδα, ας κάνουμε ένα βήμα να σώσουμε τη γη” τραγούδησαν παιδιά των σχολείων μας .

Συγκινητικές οι δηλώσεις των πολιτικών μας μέσα από τις οποίες φαίνεται η εκτίμηση που χαίρει το έργο που επιτελείται από την Πράσινη Ασπίδα. Όπως είπε ο υποψήφιος για την προεδρία της δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης: ” Kαθοριστικός ο  ρόλος της Πράσινης Ασπίδας στο να πετύχουμε τους στόχους που εμείς έχουμε θέσει”. Συγχαρητήρια και στήριξη στο έργο της Πράσινης Ασπίδας εξέφρασαν και ο υποψήφιος για την Προεδρία Αχιλλέας Δημητριάδης και ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Μαρίνος Σιζόπουλος καθώς και ο υφυπουργός Έρευνας και Καινοτομίας κύριος Κόκκινος κάτω από την αιγίδα του οποίου ήταν και η εκδήλωση.

Ενα τεράστιο ευχαριστώ σε όλους όσους συνέβαλαν σε αυτή την προσπάθεια, μικρούς και μεγάλους. Συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά που έλαβαν μέρος! Δίνουμε υπόσχεση ότι θα συνεχίσουμε με ανιδιοτέλεια,σεμνότητα και αγάπη, εώς ώτου πρασινίσει ξανά κάθε γωνιά του τόπου μας!Χρόνια πολλά,πλημμυρισμένα από υγεία και αγάπη σε όλο τον κόσμο!

της Σουζάνας Αγαπίου

Όλοι έχουμε ακούσει για τους γιατρούς χωρίς σύνορα και το δύσκολο έργο τους σε χώρες του τρίτου κόσμου ή σε εμπόλεμες ζώνες με σκοπό την παροχή ιατρικής βοήθειας και περίθαλψης. Πόσοι όμως αναρωτηθήκαμε για το τι πραγματικά αντιμετωπίζουν και τι κινδύνους συναντούν; Για το πώς πήραν τη δύσκολη απόφαση του “ξενιτεμού” προς μια απομακρυσμένη με δύσκολες συνθήκες διαβίωσης χώρα; Τα ερωτήματα αυτά, μαζί με πολλά άλλα, δύσκολα απαντώνται καθώς δεν ακούμε συχνά πραγματικές ιστορίες και βιώματα αυτών των ανθρώπων. Των ανθρώπων που βάζουν σε παύση τη ζωή τους για να βοηθήσουν! Για να αντιμετωπίσουν ασθένειες που εμείς δεν έχουμε ιδέα ότι υπάρχουν. 

Είναι γι’ αυτό που με μεγάλο ενθουσιασμό αλλά και περιέργεια, περίμενα να ακούσω τι είχε να μου πει ο κ.Βαλεντίνος Σιλβέστρος, επιδημιολόγος, ο οποίος ταξίδεψε μέχρι τη Νιγηρία σε μια εννεάμηνη αποστολή μαζί με τους γιατρούς χωρίς σύνορα. Σκοπός του, η παροχή βοήθειας και υποστήριξης παιδιών που υποφέρουν από την νόσο Νόμα, μια μολυσματική βακτηριακή ασθένεια που ξεκινά ως φλεγμονή των ούλων, καταστρέφοντας τα οστά και τον ιστό πολύ γρήγορα, επηρεάζοντας τη γνάθο, τα χείλη, τα μάγουλα, τη μύτη ή τα μάτια, ανάλογα με το πού ξεκίνησε η μόλυνση, διαλύοντας τα χαρακτηριστικά των προσώπων των παθούντων. 

Παρακάτω παρατίθεται αυτούσια η συνέντευξη με τον κ. Σιλβέστρου:

• Κύριε Σιλβέστρο,Πείτε μας λίγα λόγια για τη δική σας πορεία με τους γιατρούς χωρίς σύνορα. Πώς τους γνώρισατε, πότε , σε ποια αποστολή είχατε πάει και με ποιά αρμοδιότητα; 

Την οργάνωση την γνώρισα όταν έκανα το μεταπτυχιακό μου στην Αθήνα. Είχα κάποιους καθηγητές οι οποίοι ήταν μέλη της οργάνωσης και μας ενημέρωσαν για τις δράσεις τους. Οι γιατροί χωρίς σύνορα είναι πολύ γνωστή, παγκόσμια οργάνωση και οι δράσεις της έχουν να κάνουν με πολύ ιδιαίτερα projects σε όλες τις ηπείρους. Τον Νοέμβριο του 2015 λοιπόν και αφού αποφοίτησα από τις σπουδές μου αποφάσισα να πάω σε μια 9μηνη αποστολή με την οργάνωση ως επιδημιολόγος της αποστολής. 

• Πείτε μας λίγα πράγματα για την αρρώστια αυτή που εμείς πρώτη φορά ακούμε. 

Στην αρχή δεν ήξερα σε πιο project θα ήμουν τοποθετημένος και ενημερώθηκα για τις τοπικές τους δράσεις αφού έφτασα στην Νιγηρία. 

Η Νόμα ( necrotizing ulcerative stomatitis, gangrenous stomatitis, ή cancrum oris όπως ονομάζεται αλλιώς) είναι μια βακτηριακή λοίμωξη από βακτήρια που υπάρχουν στην φυσιολογική χλωρίδα του στόματος όλων των ανθρώπων και μολύνουν την στοματική κοιλότητα των ατόμων που έχουν φτωχή στοματική υγιεινή και χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα. Τα βακτήρια αυτά μπορούν εύκολα να εξαλειφθούν με την καλή στοματική υγιεινή (πλύσιμο δοντιών και γλώσσας, χρήση στοματικού διαλείμματος ή αλατόνερου), ή να αντιμετωπιστεί η λοίμωξη σε αρχικά στάδια με την λήψη αντιβιοτικών, ενώ το ανοσοποιητικό σύστημα υγιών ατόμων μπορεί να περιορίσει την επέκταση της λοίμωξης. 

Το ανοσοποιητικό σύστημα σε άτομα που είναι υποσιτισμένα είναι εξασθενημένο με συνέπεια να μην μπορεί να καταπολεμήσει τη λοίμωξη ενώ σε άτομα που μένουν σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές δεν υπάρχει η δυνατότητα να επισκεφθούν οδοντίατρο με συνέπεια η λοίμωξη να προχωρά και να δημιουργεί πληγές και αργότερα νέκρωση στους ιστούς στο στόμα, μάγουλα, μύτη και σαγόνι. Η λοίμωξη αυτή ταλαιπωρεί κυρίως παιδιά ηλικίας 2-6 ετών σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ προκαλεί σοβαρά προβλήματα στη διαδικασία σίτισης και αναπνοής που μπορεί να προκαλέσουν τον θάνατο. 

Οι γιατροί χωρίς σύνορα διατηρούν ένα νοσοκομείο εξειδικευμένο στην αντιμετώπιση της Νόμας σε μια επαρχία της Νιγηρίας που ονομάζεται Σοκότο, όπου ομάδα πλαστικών χειρουργών επισκέπτεται το νοσοκομείο και παρέχει διορθωτικές επεμβάσεις στους ασθενείς επαναφέροντας την λειτουργία του στόματος τους.

•  Η απόφαση του να βάλεις τη ζωή σου σε μια παύση και να κάνεις ένα τόσο δύσκολο όσο το φανταζόμαστε ταξίδι είναι πολύ μεγάλη. Τι σας οδήγησε στο να πάρετε αυτή την απόφαση; 

Η επιθυμία μου να βοηθήσω, να δω και να κατανοήσω τα προβλήματα του αναπτυσσόμενου κόσμου ήταν μεγάλη. Η απόφαση ήταν συνειδητή και η παρόρμηση της νιότης ήταν νομίζω η κινητήριος δύναμη και έδρασε ως καθοριστικός παράγοντας για το βήμα αυτό. Όντως, παίρνοντας μια τέτοια απόφαση, βάζεις την ζωή σου μια «παύση», αλλά δεν το είχα συνειδητοποιήσει μέχρι την στιγμή που επέστρεψα. 

• Ποιές ήταν οι προσδοκίες σας ξεκινώντας αυτό το μεγάλο ταξίδι; Τι περίμενατε ότι θα συναντούσατε; 

Όπως κάθε άνθρωπος που ξεκινά ένα τέτοιο ταξίδι νόμιζα  ότι θα αλλάξω τον κόσμο. Περίμενα να συναντήσω ανθρώπους οι οποίοι εξαρτιόνταν από την βοήθεια μου και ότι η συμβολή μου θα ήταν καθοριστική για την βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. 

• Τι συναντήσατε τελικά όταν πρωτοπήγατε εκεί και πώς νιώσατε; 

Όταν πρωτοπήγα στο νοσοκομείο των Γιατρών χωρίς Σύνορα (ΓΧΣ), δεν περίμενα να δω τόσα πολλά περαστικά. Ήταν ένα «τσούρμο» από παιδιά με παραμορφωμένα πρόσωπα και υποσιτισμένα κορμάκια στο προαύλιο του νοσοκομείου με τους συνοδούς τους, τα οποία όμως δεν είχαν χάσει την λάμψη  από τα μάτια τους. Ξέρετε, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που επισκέφθηκα την Αφρική, σε άλλα μέρη που είχα πάει, τα παιδιά που βίωσαν πόλεμο ή βίαιες συμπεριφορές δεν εκδήλωναν έντονα τα συναισθήματα τους, ενώ στο νοσοκομείο των ΓΧΣ τα παιδιά πέρα από την εμφανή παραμόρφωση στα πρόσωπά τους το βλέμμα τους πρόδιδε ότι ένιωθαν ασφαλή και οικία. Δεν είχα ξαναδεί τέτοιες παραμορφώσεις εκτός από κάποιες ταινίες επιστημονικής φαντασίας με ζόμπι. Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψω τα συναισθήματα μου. Θα πω μόνο ότι ένιωσα σοκαρισμένος από το θέαμα. 

• Είπατε ότι επισκεφθήκατε ξανά την Αφρική. Είχατε πάει και σε άλλες τέτοιες αποστολές: 

Ναι, είχα πάει  προηγουμένως και σε άλλες αποστολές πριν. Στην Αφρική για διαχείριση του Εμπολα με τον Παγκόσμιο οργανισμό Υγείας, και άλλες οργανώσεις στην Σιέρα Λεόνα, στην Αιθιοπία, κτλ. 

• Η ζωή στη Νιγηρία και γενικότερα σε μια υπανάπτυκτη χώρα είναι κάτι που δεν μπορεί να κάνει εικόνα όποιος δεν την έχει ζήσει. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τη ζωή εκεί; 

Η Νιγηρία σε αντίθεση με ότι πιστεύει ο υπόλοιπος κόσμος ταξινομείται ως αναδυόμενη αγορά μικτής οικονομίας και έχει ήδη φτάσει το καθεστώς χαμηλού μέσου εισοδήματος σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, με άφθονους φυσικούς πόρους, ανεπτυγμένους οικονομικούς τομείς, τηλεπικοινωνίες, μεταφορές και χρηματιστήριο, το οποίο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Αφρική. Η Νιγηρία κατατάσσεται 30η στην κόσμο όσον αφορά το ΑΕΠ, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2012. Το συνολικό ΑΕΠ για το 2016 υπολογίζεται 1,166 τρισεκατομμύρια δολάρια από το διεθνές νομισματικό ταμείο (22η παγκοσμίως), το μεγαλύτερο από οποιαδήποτε αφρικανική χώρα. 

Ο πληθυσμός της είναι πάνω από 218 εκατομμύρια, ενώ το πασίγνωστο λιμάνι της Λάγος είναι ένα από τα πιο σημαντικά στην Αφρική. Η Νιγηρία ήταν Αγγλική αποικία γι’ αυτό και μιλούν την αγγλική ως επίσημη γλώσσα. Στο θρήσκευμα ακολουθούν τον Χριστιανισμό το 46,9% του πληθυσμού, τον Ισλαμισμό το 51,5% και τις παραδοσιακές θρησκείες της περιοχής το 1,6%. 

Παρόλες της μεγάλες προοπτικές που έχει η χώρα, πέρα από τα μεγάλα αστικά κέντρα, στις αγροτικές περιοχές ο κόσμος ζεί σε συνθήκες εξαθλίωσης και ταλαιπωρείται με θέματα που αφορούν τον υποσιτισμό και λοιμούς. 

Η εγκληματικότητα είναι επίσης ένα μεγάλο πρόβλημα ενώ οι επισκέπτες στην χώρα, κυρίως εάν προέρχονται από την Ευρώπη ή την Αμερική διατρέχουν κίνδυνο να τους απαγάγει η ντόπια μαφία με απώτερο σκοπό να ζητήσουν λίτρα. 

• Πώς ήταν η δική σας καθημερινότητα εκεί; 

Οι ΓΧΣ έχουν αυστηρότατα πρωτόκολλα ασφάλειας του προσωπικού των αποστολών τους και γι’αυτό το λόγο διαμέναμε σε προφυλαγμένο καταυλισμό ο οποίος φρουρείτο. Η μόνη έξοδος που μας επιτρεπόταν ήταν προς το νοσοκομείο και την αγορά, πάντα με συνοδεία προσωπικού ασφαλείας. Άρα οι δραστηριότητες μας ήταν αρκετά περιορισμένες κυρίως εντός του καταυλισμού όπου βρίσκαμε πράγματα να ασχολούμασταν εντός της περίφραξης όπως γυμναστική, συζητήσεις μεταξύ μας και επικοινωνία με οικία πρόσωπα μέσω διαδικτύου. 

Η δουλειά μου ως επιδημιολόγος συνήθως περιορίζεται στην εργασία στο γραφείο καθώς διαχειρίζομαι και επεξεργάζομαι δεδομένα από τους ασθενείς, γράφω επιστημονικά άρθρα για τον τρόπο μετάδοσης της νόσου κλπ. Έτσι, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας βρισκόμουν στη βάση μας, ενώ κάθε Σαββατοκύριακο επισκεπτόμασταν το νοσοκομείο για να παίξουμε με τα παιδιά του νοσοκομείου και να κάνουμε διάφορες δραστηριότητες μαζί τους. 

• Ποιά θεωρείτε τη μεγαλύτερη πρόκληση που κληθήκατε να αντιμετωπίσετε σε αυτούς τους εννέα μήνες; 

Ο εγκλεισμός. Μετά το βίωμα του lockdown από όλους μας λόγω της επιδημίας του COVID 19 νομίζω καταλαβαίνετε όλοι το πόσο δύσκολο είναι να ζεις «κλεισμένος» και αποκομμένος από τους υπόλοιπους ανθρώπους για τόσο μεγάλο διάστημα. Επίσης, ο καταυλισμός μας λειτουργούσε με ηλεκτρική γεννήτρια η οποία έκλεινε στις 12 τα μεσάνυχτα πράγμα το οποίο μας περιόριζε και μας έκανε να εκτιμήσουμε πράγματα που είναι δεδομένα σε εμάς. 

• Τι σας έδινε μεγαλύτερη ευχαρίστηση στο κομμάτι της δουλειάς σας και στη δύσκολη καθημερινότητα; 

Σίγουρα οι επισκέψεις μας στο νοσοκομείο κάθε Σαββατοκύριακο ήταν λυτρωτικές. Να παίζεις με τα παιδιά, να κάνεις δραστηριότητες μαζί τους, να δίνεις χαρά και σημασία σε παιδιά που το έχουν ανάγκη ήταν κάτι που πραγματικά γέμιζε τις μπαταρίες μας. Η ευγνωμοσύνη που έβλεπες στα πρόσωπα των παιδιών αλλά και των συνοδών τους είναι κάτι που μας έκανε να λέμε «χαλάλι» για την ταλαιπωρία. Μπορώ μόνο να το περιγράψω σαν το αίσθημα που έχουμε όταν βλέπουμε τις πρώτες ηλιαχτίδες που ξεπροβάλουν μέσα από τα σύννεφα κατά την διάρκεια μιας μπόρας. Ζεστό, φωτεινό και ελπιδοφόρο.

• Υπήρξε κάποιο περιστατικό που σας συγκλόνισε και έμεινε στη μνήμη σας; 

Μια μέρα, νομίζω ήταν Σάββατο, υπήρξε μια πληροφορία ότι κάποιοι ντόπιοι ήθελαν να μπουν στο κατάλυμα μας και μέσα σε μια ώρα (σύμφωνα με το πρωτόκολλο ασφαλείας) είχαμε αδειάσει το κατάλυμά μας και το προσωπικό ασφαλείας μας φυγάδεψε σε ασφαλές σημείο. Εκεί ένιωσα πραγματικά τον κίνδυνο και το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν μας είχαν απαγάγει, που θα είχαμε καταλήξει και πως θα ήταν η ζωή μας μετά από αυτή την εμπειρία. 

•  Τι αποκομίσατε από αυτή την αποστολή και πώς νιώσατε όταν τελείωσε; 

Κάθε εμπειρία στην ζωή μας πιστεύω ότι χαράζει την ψυχή μας. Από αυτή την αποστολή αποκόμισα όμορφες εμπειρίες, είδα πρωτόγνωρες για μένα εικόνες και έμαθα να ζω για 9 μήνες με 5 μπλουζάκια και 2 παντελόνια. Ξέρετε, αυτό είναι πολύ σημαντικό να το συνειδητοποιείς το ότι ο άνθρωπος τελικά χρειάζεται πολύ λίγα και βασικά πράγματα να επιβιώσει. Λίγο καθαρό νερό, ψημένο φαί και μια στέγη για να κοιμηθεί είναι τα βασικά αγαθά που χρειαζόμαστε για να καλύψουμε τις βιολογικές μας ανάγκες, τα υπόλοιπα είναι περιττά. Είναι κάτι που ξεχνάμε στις καταναλωτικές κοινωνίες που ζούμε. Θεωρούμε ότι όσο πιο πολλά έχουμε, όσα πιο πολλά αγοράζουμε, τόσο πιο χαρούμενοι είμαστε. Αυτό είναι μια παγίδα, αφού όσο περισσότερες επιλογές έχουμε, τόσο πιο δυστυχισμένοι είμαστε τελικά αφού ποτέ δεν θα μπορούμε να τα έχουμε όλα. Η ψυχαγωγία μας είναι τελείως υποκειμενικό θέμα και οι επιλογές για το πως θα πέσουμε όμορφα την ώρα μας είναι άπειρες και οι περισσότερες είναι δωρεάν. 

• Έχετε σκοπό να συνεχίσετε αυτό το έργο και να λάβετε μέρος και σε άλλες αποστολές με τους γιατρούς χωρίς σύνορα; 

Δυστυχώς, καθώς μεγαλώνει ο άνθρωπος είναι δύσκολο να «θυσιάσει την βολή του» όπως επίσης κάποια πράγματα έρχονται στην ζωή του ανθρώπου καθώς μεγαλώνει που δεν επιτρέπουν την συνέχιση κάποιων δραστηριοτήτων. Συνεχίζω να στηρίζω οικονομικά (μέσω δωρεών) κάθε οργάνωση που θεωρώ ότι παρέχει ουσιαστική βοήθεια σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη και παραμένω ενεργός ως προς την επιστημονική προσέγγιση της δημόσιας υγείας και ειδικά της Παγκόσμιας Υγείας. 

• Θέλετε να στείλετε ένα μήνυμα σε όσους θα διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη; 

Η ενασχόληση με τα κοινά και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι βάλσαμο στην ψυχή του ανθρώπου. Οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν ενδιαφέροντα, και τι πιο όμορφο από το να προσφέρεις όσο μπορείς για να κάνεις αυτό τον κόσμο καλύτερο για τον εαυτό σου και για τους συνανθρώπους σου. Οι άνθρωποι και ειδικά οι νέοι, έχουν τόση δύναμη και ενέργειά μέσα τους που θα μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο μέσα σε μια νύχτα εάν ο καθένας από εμάς έβαζε το λιθαράκι του προς την σωστή κατεύθυνση.

Οι νέοι δεν θα πρέπει να εξαντλούν αυτή την ενέργεια για μια εφήμερη δημοτικότητά,  να περιορίζονται μπροστά η πίσω από μια οθόνη και να βλέπουν ανούσια πράγματα, αλλά να χρησιμοποιούν τα μέσα που διαθέτουν και την τεχνολογία για να ενημερώνονται και για να περάσουν τα μηνύματα και τις δράσεις που πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν αυτό τον κόσμο καλύτερο για όλους μας. Ότι δεν σας αρέσει αλλάξτε το, η αποδοχή της μοίρας μας είναι απαρχαιωμένη άποψη πλέον. Έχουμε πολλά σπουδαία παραδείγματα τελευταία για το πόσο γρήγορα μεταδίδονται τα σωστά μηνύματα, όπως το κίνημα #metoo και κινήματα “κατά του bulling” που με γεμίζουν με ελπίδα για το αύριο. Ανοίξετε τα μάτια σας και κοιτάξετε γύρω σας, βρείτε το πρόβλημα, σκεφτείτε μια πιθανή λύση και δραστηριοποιηθείτε, κοινοποιήστε τις δράσεις σας και επικοινωνήστε τα αποτελέσματα σας.

Η συγκίνηση που αισθάνεται κάποιος μετά από μια τέτοια συνέντευξη και ο θαυμασμός γι’ αυτούς τους ανθρώπους είναι κάτι το ανεξήγητο.  Αυτό το συναίσθημα που σου αφήνει ένα χαμόγελο σχηματισμένο στα χείλη και μια ελπίδα για τη ζωή. Μια ελπίδα που συχνά χάνουμε. Αυτοί είναι οι πραγματικοί ήρωες της ζωής! Αυτούς τους ανθρώπους αξίζει να θαυμάζουμε και να χειροκροτούμε.  Τελικά ίσως υπάρχει ακόμη το καλό εκεί έξω. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να βοηθήσουν. 

Δυστυχώς υπάρχουν  άνθρωποι στον κόσμο που βασανίζονται και έχουν να αντιμετωπίσουν πολύ πιο δύσκολα προβλήματα από τα μικρά στα οποία εμείς πολλές φορές πνιγόμαστε. Όμως δεν “ χάνουν την λάμψη από τα μάτια τους”. Κλείνοντας ας κρατήσουμε  μια φράση του Κ. Σιλβέστρου με μεγάλο νόημα:“ Ό,τι δεν σας αρέσει αλλάξτε το”…και μην χάνεστε σε ανούσια παροδικά πράγματα. Βρείτε την πραγματική ουσία της ζωής σας, γιατί κανείς δε γνωρίζει τη συνέχεια!

* Περισσότερες πληροφορίες για τη νόσο ΝΟΜΑ  μπορείτε να βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://noma.msf.org/sokoto-noma-hospital/ 

της Μαρίας Θεοδοσιάδου

Είναι η εποχή του χρόνου που οι περισσότεροι από μας  ξεκινούμε  να ψάχνουμε  τις καλύτερες εκπτώσεις για τις γιορτινές αγορές. Κεντρικό στοιχείο σε αυτές τις αγορές είναι, φυσικά, το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Σε αυτό το δίλημμα υπάρχουν αυτοί που απολαμβάνουν τη μυρωδιά ενός πραγματικού δέντρου , ενώ άλλοι προτιμούν την απλότητα των τεχνητών δέντρων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για πολλά χρόνια. 

Ωστόσο, οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο ευαισθητοποιημένοι όσον αφορά το κλίμα και προσπαθούν να επιλεξουν το δέντρο με την μικρότερη επιβάρυνση στον ολοένα και περισσότερα  θερμαινόμενο πλανήτη μας.

Το ερώτημα είναι, ποιο είδος δέντρου έχει το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα – ένα φυσικό ή ένα πλαστικό δέντρο που αγοράζεται από το κατάστημα;

Οι ειδικοί απαντούν και η απάντηση δεν είναι τόσο απλή.

«Είναι σίγουρα πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο από όσο νομίζουμε», λέει στο CNN ο Άντι Φίντον, διευθυντής διατήρησης τοπίων και δασικός οικολόγος στο Παρατηρητήριο της Φύσης στη Μασαχουσέτη.

Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό για την Ελλάδα, εφαρμόστηκε η μέθοδος της περιβαλλοντικής αξιολόγησης του κύκλου ζωής των προϊόντων από ερευνητική ομάδα του μεταπτυχιακού προγράμματος «Βιώσιμη Ανάπτυξη» του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Η παραδοχή που έγινε αρχικά ήταν ότι ένα τεχνητό δέντρο έχει χρόνο ζωής 10 χρόνια και επομένως για τα 10 αυτά χρόνια απαιτούνται είτε 10 φυσικά έλατα ή 1 τεχνητό.

Τα τεχνητά δέντρα είναι συνήθως κατασκευασμένα από πλαστικό πολυβινυλοχλωριδίου ή PVC. Το πλαστικό βασίζεται στο πετρέλαιο και δημιουργείται σε χημικές εγκαταστάσεις που προκαλούν ρύπανση. Μελέτες έχουν επίσης συνδέσει το πλαστικό PVC με τον καρκίνο και άλλους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.Ένα τέτοιο δέντρο κατασκευάζεται στην Κίνα, έχει διάρκεια ζωής 10 χρόνια και ζυγίζει 4.350 γραμμάρια. Το δέντρο μεταφέρεται με πλοίο από τη Σαγκάη της Κίνας στα εκάστοτε λιμάνια. Στο τέλος της ζωής του, μετά από 10 χρόνια, το δέντρο οδηγείται στο χώρο υγειονομικής ταφής.

Αντίστοιχα  τα φυσικά δέντρα που θα διατεθούν , σύμφωνα με το τμήμα δασών, προέρχονται από αραιώσεις δασικών φυτειών στα πλαίσια δασοκομικών χειρισμών, που γίνονται με σκοπό τη  βελτίωση των  συνθηκών ανάπτυξης και μείωσης  του ανταγωνισμού στις δασικές φυτείες.Η μεταφορά τους γίνεται με νταλίκες οι οποίες κινούνται με πετρέλαιο κίνησης. Με τη λήξη της εορταστικής περιόδου, κάθε χρόνο, το φυσικό δέντρο συλλέγεται από τη δημοτική υπηρεσία καθαριότητας μαζί με τα υπόλοιπα αστικά στερεά απόβλητα και καταλήγει στο χώρο υγειονομικής ταφής. 

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι η επιλογή του φυσικού ελάτου προκαλεί τις μισές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ως προς την κατανάλωση φυσικών πόρων, σε σχέση με το τεχνητό. Το φυσικό έλατο είναι επίσης 2 φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και 3 φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις για το φυσικό οικοσύστημα. 

Ας μην ξεχνούμε  ότι μπορούμε  να αγοράσουμε  φυσικό δέντρο με τη ρίζα του μέσα σε γλάστρα και να το φυτέψουμε  στον κήπο μας ή στη γειτονιά μας  αμέσως μετά τις γιορτές! Έτσι το περιβαλλοντικό όφελος μεγαλώνει.