Απόψεις

Θεωρώ αξιομνημόνευτη τη συγκυρία εκείνο το βράδυ στον κινηματογράφο Ρίο στη Λεμεσό, συγκεκριμένα στην προβολή του τελευταίου ντοκιμαντέρ του Φίλιππου Κουτσαφτή, το «Αρκαδία Χαίρε», που επέλεξαν να προβάλουν εκείνη τη Δευτέρα τα μέλη της Κινηματογραφικής Λέσχης Λεμεσού.

Απέναντι, στη μεγάλη οθόνη, απλωμένη η ερήμωση των κοινοτήτων στην περιοχή της Τεγέας Αρκαδίας, σε παραβολή με το πλήθος άδειων καθισμάτων στην αίθουσα του Ρίο. Όλοι οι παρευρισκόμενοι σκεφτήκαμε αναμφίβολα και την κατάντια της δικής μας υπαίθρου. Το παράπονο εκείνης της γιαγιάς πάνω στο γαϊδουράκι, ενώ επέστεφε από το περιβόλι, ότι δηλαδή εάν πάθαινε κάτι σε μια επιστροφή της δεν θα υπήρχε άνθρωπος να την βρει, είναι οικείο για όσους από εμάς διατηρούν επαφή ακόμη με την ύπαιθρο και την βλέπουν να σβήνει σιγά-σιγά εξαιτίας των πολιτικών του κράτους.

Όμως τα περίτεχνα συνδεδεμένα καρέ του Κουτσαφτή, συνοδευόμενα με την ποιητική γλώσσα της αφήγησής και το κορφολόγημα σκόρπιων θραυσμάτων πολιτισμού, ιστορίας και ανθρώπινων αναφορών, μας διηγήθηκαν μια ιστορία – κοινό τόπο για πολλές χώρες, με τρόπο μοναδικό, με αποτέλεσμα τέτοιο όπου συνήθως το μήνυμα παρακάμπτει το νου και χτυπά κατευθείαν στην καρδιά, κάτι που έχει παρατηρήσει και ο Νίτσε, συγκεκριμένα για την τέχνη του χορού, όταν τον σύγκρινε, ως προς την πορεία μετάδοσης ενός μηνύματος, με τη γλώσσα.

Μια κριτική για το ντοκιμαντέρ, σε έντυπο που μας έδωσε η Λέσχη Κινηματογράφου εκείνο το βράδυ, μεταξύ άλλων έλεγε: «Το ντοκιμαντέρ κινείται σε έναν χώρο στον οποίο οι μύθοι μπλέκονται με την πραγματικότητα, μοιάζοντας να ψάχνει όχι την ακριβή, στεγνή ιστορική καταγραφή, αλλά την ουσία της ταυτότητας ενός τόπου αιώνιου, αρχέγονου και επιβλητικού». Αυτά τα δεδομένα μας θυμίζουν τίποτα, σε σχέση με τον τόπο μας; Και συνεχίζει η κριτική: «Με μεγάλο σεβασμό στον χρόνο που περνά, αλλά και διάχυτη τη μελαγχολία και τον πεσιμισμό για το σήμερα, το έργο συνδέει κοινωνίες, θρησκείες, τόπους και ανθρώπους».

Όπως οι ποταμοί της Τεγέας που κατά τον Κουτσαφτή «κυλούν αρχαίους μύθους» και εκβάλλουν στο Ιόνιο, έτσι κι ο τόπος μας, στην εγκαταλελειμμένη ύπαιθρο, κυλά μύθους ανθρώπων που έζησαν και δημιούργησαν για αιώνες σε αυτά τα χώματα. Όμως η έλλειψη κρατικού σχεδιασμού με κίνητρα παραμονής των νέων ανθρώπων  εκεί, έχουν σχεδόν στερέψει αυτούς τους ποταμούς και τους έχουν σχεδόν ολότελα σκεπάσει – όπως συνηθίζουμε στην Κύπρο – με σορούς από μπάζα, για να μετοικήσουν κάποτε στη σφαίρα της λήθης.

Κάποτε σε ένα οδοιπορικό της ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΣΠΙΔΑΣ στην ύπαιθρο, ένας ηλικιωμένος κοινοτάρχης σε χωριό 23-30 κατοίκων της Πιτσιλιάς, μού εξομολογήθηκε ότι έχει συνεχώς στο αυτοκίνητό αρκετή ποσότητα από φάρμακο για τις νυφίτσες, προκειμένου να το τοποθετεί στις εκατοντάδες παρατημένες αμυγδαλιές που σαν δάσος πρασινίζουν για χρόνια περιμετρικά το χωριό. Δεν τον ενδιαφέρουν οι καρποί, είπε, απλά θέλει να βλέπει ζωντανά και πράσινα τα δέντρα. Όπως όταν ήταν παιδί.

Πρόσφατα ένας φίλος μού πρότεινε να διαβάσω οπωσδήποτε το βιβλίο του γνωστού Χιλιανού συγγραφέα Λούις Σεπούλβεδα “Ο κόσμος του τέλους του κόσμου”. Ένα μυθιστόρημα γροθιά στο στομάχι για τον κίνδυνο αφανισμού που επισκιάζει είδη της θαλάσσιας ζωής, λόγω της ανθρώπινης απληστίας, όπως πάντοτε.

Γιατί άραγε, σκέφτηκα, τέτοιας κλάσης «οικολογικά» μυθιστορήματα να μην εισάγονται, είτε αυτοτελώς είτε σε αποσπάσματα, στα αναλυτικά προγράμματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος; Δεν μπορούν να εισαχθούν νέα κείμενα, όπως αυτά που αφορούν το περιβάλλον, την ίδια ώρα, που για παράδειγμα οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου διδάσκονται για να παρακαθίσουν στις παγκύπριες εξετάσεις τα ίδια ακριβώς λογοτεχνικά κείμενα που διδάσκονταν οι μαθητές πριν από 15 χρόνια.

Δηλαδή για τους «ειδήμονες» εκεί στο Υπουργείο Παιδείας οι κοινωνίες δεν εξελίσσονται, όπως μαζί τους και οι στόχοι και τα προβλήματα που τις απασχολούν; Γιατί τόσο άκαμπτη και απολιθωμένη η προσέγγιση του Υπουργείου σε αυτό το ζήτημα; Σύγχρονα θέματα, ανάμεσα τους οπωσδήποτε και περιβαλλοντικά, πότε θα εισαχθούν επιτέλους, προκειμένου να καλλιεργηθούν εκείνες οι ευαισθησίες που θα είναι ικανές να ορθώνονται στο μέλλον – για το παρόν ξεχάστε το – τροχοπέδη ακόμη και απέναντι στον πειρασμό των οικονομικών οφελών από την καταδίκη του περιβάλλοντος; Γιατί ναι, ακόμη και ένα βιβλίο μπορεί να σταθεί ικανό να σημαδέψει και να σταθεί φάρος στις ζωές μας, ενώ συντελείται αυτό που έχει συμπυκνώσει τόσο υπέροχα ο σολωμικός στίχος: «άστραψε φως και γνώρισε ο νιος τον εαυτό του»!

Παρακολουθώ με ανησυχία και συνάμα με δόση αηδίας τα όσα τεκταίνονται ενόψει δημοτικών εκλογών (σιγά που δεν θα γίνονταν) με όλους αυτούς που συνωστίζονται για να αναρριχηθούν σε μια καρέκλα, ή να τη διατηρήσουν. Τσακωμοί, αγγρίσματα, τσουνιάσματα στα κόμματα, μεταξύ υποψηφίων, μεταξύ ηγεσίας και απογοητευμένων, μεταξύ ανταρτών με τα κόμματά τους. Δυστυχώς δεν έμαθε κανείς τίποτα από τα σκάνδαλα που βγήκαν στη φόρα με πρωταγωνιστές δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους, με αρκετούς να δικάζονται, κάποιοι να είναι φυλακή. Δεν φαίνεται να έγινε αντιληπτό πόση είναι η ευθύνη να υπηρετείς τα κοινά είτε από τη θέση του δημάρχου, είτε του δημοτικού συμβούλου, ακόμη και του κοινοτάρχη ή του αζά και πόσο δεν πρέπει να ενδίδεις σε πειρασμούς. Διερωτώμαι αλήθεια τι ωθεί τους τόσους δελφίνους να μπαίνουν στη διαδικασία να διεκδικούν, κάποιοι -θα το δείτε- θα ξοδέψουν πολλά για να το πετύχουν, γιατί να θέλουν να βάλουν στο κεφάλι τους τις τόσες σκοτούρες της θέσης. Χωρίς καν να έχουν να προτείνουν κάτι στους δημότες. Γιατί, μην μου πείτε ότι ετοιμάζονται προγραμματικές εξαγγελίες και δεν το πήρα χαμπάρι! Υπογραμμίζω ότι με όσα γράφω ουδόλως μειώνω το έργο τοπικών αρχόντων που πραγματικά έδωσαν την ψυχή τους για την πόλη ή ακόμη και το χωριό τους. Αλλά, επανέρχομαι, το να θέλουν τόσοι πολλοί να διεκδικήσουν μια τέτοια θέση, μάλλον εδράζεται στο γεγονός ότι βλέπουν τα οφέλη που έχουν να κερδίσουν. Και δεν εννοώ τον μισθό της θέσης αλλά πολλά άλλα και πέραν της δόξας και φήμης. Και τα κόμματα που σπεύδουν να προτείνουν δημάρχους, τα ξέρουν καλά τα πιο πάνω. Γιατί αλλιώς θα άφηναν τους δημότες να αποφασίσουν μεταξύ ανεξάρτητων υποψηφιοτήτων χωρίς να καπελώνουν τα σίγουρα άλογα. Βλέπουμε πολλούς να αλλάζουν στρατόπεδα, τη μια πενταετία να βγαίνουν με το ένα κόμμα, την άλλη με το άλλο, ύστερα αντιπαραβάλλουμε τα έργα που αφορούν την περιοχή την οποία διεκδικούν και κάνουμε συνειρμούς στο γιατί το κάνουν αυτό και γιατί να τους διεκδικούν τα κόμματα. Είναι κρίμα και συνάμα ντροπή να διεκδικείς για σένα και όχι για τα κοινά που καλείσαι να υπηρετήσεις. Είναι κρίμα και συνάμα ντροπή για τα κόμματα με τις επιλογές τους να αποκλείουν ανθρώπους που θα ήθελαν πραγματικά να προσφέρουν αλλά δεν είναι σε θέση να τα βάλουν με το κατεστημένο γιατί δεν ξέρουν πώς να παίξουν το παιγνίδι. Ευχή μου οι δημότες και όσοι διαμένουν σε κοινότητες να κάνουν τις επιλογές τους με γνώμονα τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από κάθε υποψηφιότητα γυρίζοντας την πλάτη στα κόμματα. Δεν αφορούν τα κόμματα τα εσωτερικά μιας πόλης, η ανάπτυξη και η ευμάρειά της. Αν τα αφορούσαν, θα έκαναν πίσω αφήνοντας πετυχημένους δημάρχους και κοινοτάρχες να συνεχίσουν το έργο τους και όχι να σπεύσουν να το καπαρώσουν….

Ο αέρας της Κύπρου έχει διαπιστωθεί να είναι σε ορισμένες περιπτώσεις κακής ποιότητας με συγκέντρωση σωματιδίων που απειλούν την υγεία μας. Έχει διαπιστωθεί μια αυξητική τάση στα κρούσματα άσθματος και γενικότερα αναπνευστικών προβλημάτων που συνδέονται με την ποιότητα του αέρα μας.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού περιβάλλοντος η Κύπρος κατατάσσεται σε μια από τις χειρότερες θέσεις στην Ευρώπη. Πέραν από τα αιωρούμενα μικροσκοπικά σωματίδια σκόνης, παρουσιάζονται και άλλα προβλήματα μέσω μεγαλύτερου διαμέτρου σωματιδίων που μπορεί να επιφέρουν ακόμη και θάνατο. Πρόκειται για τα οξείδια του θείου και αζώτου, που μπορούν να προκληθούν για παράδειγμα εξαιτίας της καύσης στις μηχανές των αυτοκινήτων ή της παραγωγής ηλεκτρισμού.

Στην Κύπρο μόνο από ένα ρύπο αιωρούμενων σωματιδίων το 2012 υπήρξαν 790 θάνατοι. Η χώρα μας δυστυχώς βρίσκεται στην τέταρτη από το τέλος θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ποσότητα αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα.

Τι πρέπει να γίνει;

Πρέπει το κράτος να φροντίσει για τη μείωση της κίνησης των αυτοκινήτων με την άμεση προώθηση των μέσων μαζικής μεταφοράς και τη διευκόλυνση στη διακίνηση τους, να αυξήσει τις δενδροφυτεύσεις, γιατί τα φύλλα των δέντρων κάνουν ένα μικρό φιλτράρισμα σε αυτά τα βλαβερά σωματίδια, και να σταματήσει επιτέλους η πολιτική καταστροφής δέντρων και τσιμεντοποίησης. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι το πρόσφατο κόψιμο των αιωνόβιων δέντρων στη Λεωφόρο Λάρνακος στην Αγλαντζιά δεν μπορεί να δικαιολογηθεί, αφού με τέτοιες ενέργειες δέχεται ακόμη ένα πλήγμα η θωράκιση της υγείας μας.

Στην Κύπρο υπάρχει εθνικό σχέδιο για αντιμετώπιση της εν λόγω ρύπανσης, αλλά δυστυχώς δεν εφαρμόζεται!