ΠΕΡΙ ΜΟΝΟΘΕΣΕΩΝ ΘΡΑΝΙΩΝ Ο ΛΟΓΟΣ
του Γιώργου Αττιπά
Πολύς ντόρος έχει γίνει τελευταίως για την εισαγωγή ή όχι μονοθέσιων θρανίων στην
πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ως ένα μέτρο αντιμετώπισης της εξάπλωσης του
κορωνοϊού.
Οι εξαγγελίες του υπουργείου
Αρχές Σεπτεμβρίου εξαγγέλθηκε η αγορά ενός μεγάλου αριθμού μονοθέσιων θρανίων
για τις ανάγκες γενικά και των δύο βαθμίδων της εκπαίδευσης, δημοτικής και μέσης,
ενώ σε κάποια σχολεία παραχωρήθηκαν τέτοια θρανία είτε από ιδιωτική
πρωτοβουλία, είτε από τον Σύνδεσμο Γονέων, είτε από τον Δήμο ή την Κοινότητα.
Τελικά, λόγω του περιορισμένου χρόνου κατασκευής τους, επιλέχθηκε, για όσα
τμήματα είχαν μεγάλο αριθμό μαθητών, η μέθοδος της σύνδεσης δύο διθέσιων
θρανίων με ένα κόντρα πλακέ, έτσι ώστε σε αυτή την κατασκευή να κάθονται τρεις
μαθητές σε απόσταση περίπου ενός μέτρου.
Η υλοποίηση
Πράγματι, στο παρά πέντε και αφού «κερδήθηκε» λόγω του καύσωνα – όπως ελέχθη
από επίσημα χείλη – μία εβδομάδα χωρίς την παρουσία παιδιών, παραγγέλθηκαν,
κατασκευάστηκαν και τοποθετήθηκαν τα συγκεκριμένα κόντρα πλακέ και έτσι η
σχολική χρονιά ξεκίνησε, καλώς ή κακώς, με αυτή την ευρεσιτεχνία. Κάποιες
σχολικές μονάδες, με βάση το εμβαδόν της αίθουσας και τον αριθμό των μαθητών
ανά τμήμα, συνέδεσαν τρία διθέσια θρανία με δύο κόντρα πλακέ, ενώ κάποιες άλλες
με μικρότερο αριθμό μαθητών κατάφεραν να χωρέσουν με ασφάλεια εξολοκλήρου
διθέσια θρανία στην αίθουσα, στα οποία κάθεται ένας μαθητής, νοουμένου ότι είχαν
απόθεμα απ’ αυτά στις αποθήκες τους.
Τα σφάλματα στη λήψη αποφάσεων
Δε γνωρίζω προσωπικά εάν αυτή η ρύθμιση με το κόντρα πλακέ θα είναι κάτι μόνιμο
μέχρι να κατασκευαστούν τα μονοθέσια θρανία αλλά σίγουρα η απόφαση για την
κατασκευή τέτοιων θρανίων και τη διοχέτευσή τους στην πρωτοβάθμια
εκπαίδευση χρηζει βαθύτερης κοινωνικοοικονομικής μελέτης. Δε θα σχολιάσω
την ολιγωρία στη λήψη της απόφασης για μετατροπή των υφιστάμενων θρανίων, η
οποία λήφθηκε χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με τους εκπαιδευτικούς και λόγω
της πίεσης του χρόνου, κάτι που μπορούσε να δρομολογηθεί και εντός του
καλοκαιριού ενώ το «μας έπιασε εξ απροόπτου» ο κορωνοϊός δεν μπορεί να θεωρηθεί
ως δικαιολογία από κανέναν, λόγω της εμπειρίας του διαστήματος Μαΐου-Ιουνίου.
Πέρα από την ψυχοσυναισθηματική πτυχή ενός τέτοιου εγχειρήματος και τη μη
παρουσίαση οποιασδήποτε μελέτης που να καταδεικνύει τον πιθανό αντίκτυπο που
θα έχει, κυρίως στα παιδιά των μικρών τάξεων του δημοτικού, η χρήση μονοθέσιων
θρανίων, εγείρεται ακόμη ένα σημαντικό ζήτημα. Το κατά πόσο μία εκπαιδευτική
μεταρρύθμιση υλικοτεχνικής φύσεως, μπορεί να εισαχθεί στην εκπαίδευση μόνο και
μόνο εξ αφορμής του κορωνοϊού. Δηλαδή δε θα πρέπει ο κορωνοϊός να αποτελεί το
μοναδικό λόγο για τον οποίο θα εισαχθούν τα μονοθέσια θρανία στην πρωτοβάθμια
εκπαίδευση, εάν τελικά διοχετευθούν.
Η οικονομική πτυχή του θέματος
Θα σταθώ λίγο στην οικονομική πτυχή της διοχέτευσης στην πρωτοβάθμια
εκπαίδευση μονοθέσιων θρανίων για όλες τις τάξεις, από Α΄έως Στ΄.
Εάν επιλεχθεί να αποσυρθούν όλα τα διθέσια θρανία και να αντικατασταθούν από
μονοθέσια τότε το οικονομικό κόστος θα είναι πολύ μεγάλο και γιατί κάποια εξ
αυτών κατασκευάστηκαν πρόσφατα με μεγάλες δαπάνες ενώ και η φύλαξη τους
σε αποθηκές θα τα θέσει σε αχρηστία και θα υποστούν φθορές.
Εάν δε, επιλεχθεί το κόψιμο των διθέσιων θρανίων από τη μέση για τη δημιουργία
δύο μονοθέσιων θρανίων με τις κατάλληλες μετατροπές, τότε το κόστος θα
ελαχιστοποιηθεί αλλά αυτή η ενέργεια θα σημάνει και το τέλος των διθέσιων
θρανίων από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με άλλα λόγια δεν μπορεί να υπάρξει
γυρισμός.
Τα οφέλη από τα μονοθέσια θρανία έναντι των θρανίων δύο θέσεων
Πέρα από την κρισιμότητα της στιγμής ελέω κορωνοϊού, όπου επιβάλλεται η τήρηση
αποστάσεων εντός της σχολικής αίθουσας και η αναγκαιότητα μετωπικής
διδασκαλίας, τα μονοθέσια θρανία θα ωφελέσουν ποικιλοτρόπως τη μαθησιακή
διαδικασία.
Με τα θρανία δύο θέσεων, συχνά πυκνά οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί υιοθετούσαμε
τη δημιουργία δυάδας του τύπου ζωηρός-ήσυχος, μαθησιακά καλός-μαθησιακά
αδύνατος, αγόρι-κορίτσι και πιο σπάνια ζευγάρια με φίλους κ.τ.λ. Αυτά όλα τα
διλήμματα αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας, πλέον θα αποτελέσουν
παρελθόν και πολύ πιθανόν να ωφελέσουν όχι μόνο τα παιδιά αλλά και τους
εκπαιδευτικούς.
Η δημιουργία ομάδων, είτε ζευγαριών είτε περισσότερων παιδιών, δεν αποτελεί
εμπόδιο με τη χρήση μονοθέσιων θρανίων αφού θα μπορούν να μετακινούνται
ευκολότερα λόγω μειωμένου βάρους.
Ο σημαντικότερος ίσως λόγος για τον οποίο είναι αναγκαία η χρήση μονοθέσιων
θρανίων, κυρίως στις μεγάλες τάξεις του δημοτικού, Ε΄και Στ΄, είναι η επίτευξη από
πλευράς μαθητών της μαθησιακής ετοιμότητας και της μαθησιακής
υπευθυνότητας που χρειάζεται ένα παιδί πριν το άλμα του στη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση. Ως εκπαιδευτικός που έχει διδάξει για πολλά χρόνια σε αυτές τις δύο
τάξεις, μέσα από την εμπειρία αυτή, διαπιστώνω ότι οι μαθητές της τελευταίας τάξης
του δημοτικού, στην πλειοψηφία τους, δεν αποκτούν την ωριμότητα και την
υπευθυνότητα στο μαθησιακό κομμάτι, που απαιτεί η εισδοχή τους στη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σίγουρα, τα μονοθέσια θρανία, δεν αποτελούν τον
αποκλειστικό παράγοντα επίτευξης του πιο πάνω αλλά είναι ένα βήμα προς τη σωστή
κατέυθυνση.
Επίσης, πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες,
τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική εκπαίδευση, χρησιμοποιούνται εδώ και
δεκαετίες τα μονοθέσια θρανία.
Η εισήγησή μου
Με βάση όλες τις πιο πάνω παραμέτρους θεωρώ και κρίνω τη χρήση μονοθέσιων
θρανίων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση επιβεβλημένη μόνο για τις δύο
τελευταίες τάξεις του δημοτικού, Ε΄ και Στ΄, τόσο για οικονομικούς λόγους αλλά
και γιατί θα πρέπει να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα του μέτρου αυτού τόσο
ψυχοσυναισθηματικά όσο και μαθησιακά, πριν από την καθολική διοχέτευση τους σε
όλες τις τάξεις του δημοτικού. Από τη στιγμή που έγινε το έξοδο για την
κατασκευή και εφαρμογή των κόντρα πλακέ στις πλάτες του φορολογούμενου
πολίτη, αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν προσωρινή λύση για τις τάξεις Α΄-
Δ΄, μέχρις ότου ξεμπερδέψουμε από τον κορωνοϊό και μετά να επανέλθουν τα
διθέσια θρανία ως είχαν προ της πανδημίας.
Θα προχωρήσω ένα βήμα παραπέρα και θα εισηγηθώ μία καινοτομία ακόμη για τα
μονοθέσια θρανία, η οποία θα βοηθήσει πολύ σε διαδικαστικά και οργανωτικά
ζητήματα ενώ ταυτόχρονα θ’ αυξήσει τον ωφέλιμο χρόνο διδασκαλίας.
Είναι γεγονός ότι η υπέρβαρη τσάντα των παιδιών είναι ένα ζήτημα ιατρικής φύσεως
που για χρόνια τώρα οι εκπαιδευτικοί προσπάθησαν να δώσουν διάφορες λύσεις.
Κάποιοι υπερτονίζουν τη σχολαστική τήρηση του ωρολόγιου προγράμματος και
καθημερινή μεταφορά μόνο συγκεκριμένων εγχειριδίων που αναφέρονται στο
πρόγραμμα της ημέρας από τους μαθητές ενώ κάποιοι άλλοι, δημιούργησαν
αποθηκευτικό χώρο εντός της τάξης, όπου οι μαθητές παρακινούνται να αφήνουν εκεί
τα εγχειρίδια τα οποία δε θα μελετηθούν στο σπίτι ή που δε χρησιμοποιούνται συχνά.
Αυτό το τελευταίο όμως, λόγω του κορωνοϊού και για λόγους τήρησης αποστάσεων
δεν μπορεί να τηρηθεί πλέον, οπότε τα βιβλία και τετράδια των μαθητών, για
αποφυγή της υπέρβαρης τσάντας, αφήνονται δίπλα τους, στον δικό τους χώρο στο
θρανίο, που δημιουργήθηκε από τη συνένωση των δύο διθέσιων θρανίων.
Όμως, προ και ελπίζω μετά κορωνοϊού, η ύπαρξη και λειτουργία αποθηκευτικού
χώρου για βιβλία και τετράδια σε κάποιο σημείο της τάξης, αφαιρεί ωφέλιμο
χρόνο διδασκαλίας από τα παιδιά, τόσο με την έναρξη όσο και με τη λήξη του
μαθήματος, μέχρις ότου όλα τα παιδιά επιλέξουν τα αντίστοιχα βιβλία που
βρίσκονται εκεί και επιστρέψουν πίσω στη θέση τους.
Οπότε με την εισαγωγή μονοθέσιων θρανίων, ο ελέυθερος χώρος δίπλα από κάθε
παιδί, που τώρα τοποθετούνται βιβλία και τετράδια που δε θα χρειαστούν για μελέτη
στο σπίτι, χάνεται και θα αναγκαστούν να τα μεταφέρνουν όλα στο σπίτι,
μετατρέποντας και πάλι υπέρβαρη την τσάντα τους.
Με αυτό το σκεπτικό και με αυτούς τους περιορισμούς, θα πρέπει τα μονοθέσια
θρανία να διαθέτουν δικό τους αποθηκευτικό χώρο ώστε τα παιδιά να μπορούν
να αποθηκεύουν εκεί τα βιβλία και τα τετράδιά τους. Ενδεικτικά αναφέρω για τις
ταξεις Ε΄ και Στ΄, τα δύο Ανθολόγια κειμένων, το ελληνικό και το κυπριακό, τα
λεξικά, οι Άτλαντες κ.τ.λ. Αυτό μπορεί να εφαρμοστεί είτε με αναδιπλούμενο
καπάκι, είτε με κουτιά δεξιά και αριστερά του μονοθέσιου θρανίου σε στυλ
βιβλιοθήκης.
* Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης, Μέλος της ΠΑ.Δ.Ε.Δ. Πρωτοπορία
Λάρνακας.