Ταΐζοντας τους γύπες – Ρεπορτάζ από την ταΐστρα των γυπών στον Λιμνάτη
Του ΠΑΥΛΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
Γύπες στην ταΐστρα του Λιμνάτη,©Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας
Δύο νεκρά πρόβατα αποτεθειμένα από το Ταμείο Θήρας στην άκρη του γκρεμού, στο σημείο της ταΐστρας του Λιμνάτη, θυμίζουν προσφορά σε υπαίθριο βωμό αρχαίου θεού. Από υψόμετρο μέχρι και τρία χιλιόμετρα πάνω από τη γη, ελέγχοντας όλη την Κύπρο, ο πρώτος Γύπας Πυρόχρους που θα δει κάποιο σημάδι-ένδειξη της παρουσίας τους, όπως κάποια κορακοειδή που συνήθως γυροφέρνουν τα πτώματα, θα αρχίσει την απότομη κάθοδο με μια κίνηση-σπιράλ. Τότε αμέσως θα τον ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι, ώστε να εμφανίζονται σε αυτό το ερημικό ύψωμα «από το πουθενά».
Έχουν περάσει οκτώ μήνες περίπου από τότε που οι τελευταίοι δέκα γύπες της Κρήτης απελευθερώθηκαν από το κλουβί του Λιμνάτη στη Λεμεσό και του Αη Γιάννη στην Πάφο, αντίστοιχα. Από το Δεκέμβριο του 2013 μέχρι σήμερα απελευθερώθηκαν συνολικά 22 γύπες, με σκοπό την ενίσχυση του Κυπριακού πληθυσμού, που είχε μειωθεί σε μόνο 10 πουλιά, πριν την αρχή του έργου ΓΥΠΑΣ, ένα έργο που διήρκησε από τον Σεπτέμβριο του 2011 έως τον Ιανουάριο του 2014 και επικεφαλής εταίρος ήταν η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας (Ταμείο Θήρας), και συμμετείχαν ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, το Τμήμα Δασών, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης και ο Δήμος Γόρτυνας.
«Τα πουλιά που έχουν απελευθερωθεί μοιάζουν να πηγαίνουν πολύ καλά», μας πληροφορεί ο Νίκος Κασίνης, Ανώτερος Λειτουργός του Ταμείου Θήρας, «καθότι ήδη έχουν φτιάξει μικτά κοπάδια με πουλιά από την προηγούμενη απελευθέρωση και πουλιά του άγριου εναπομείναντος πληθυσμού της Κύπρου. Από τα 22 που έχουν απελευθερωθεί τα 20 είναι βεβαιωμένα καλά».
Μέναμε να παρακολουθούμε για αρκετή ώρα εκείνο το νεαρό γύπα που προσπαθώντας να πάρει ύψος άφηνε τη σκιά του να χαϊδεύει τους απέναντι λόφους. Από πίσω του τον κυνηγούσαν μερικά κορακοειδή. «Κι αυτό», μας εξηγεί ο Νίκος Κασίνης, «διότι αισθάνονται την απειλή της απόσπασης της τροφής».
«Κάποτε μπορεί να είσαι εδώ και να πετούν στα είκοσι μέτρα από πάνω σου, τότε ακούς τα φτερά τους να βουίζουν», μας λέει. «Στη συνέχεια, αφού φάνε, θα ανοίξουν τα φτερά τους και θα γυρέψουν να πάρουν τα ρεύματα του αέρα που θα τους υψώσουν πάλι προς τα πάνω».
Η τοποθεσία
Η συγκεκριμένη τοποθεσία δεν έχει επιλεγεί τυχαία ως ταΐστρα του γύπα. Έχει το κατάλληλο ύψος ώστε μετά το φαγητό, όταν το πτηνό γίνεται βαρύ, να μπορεί, αφού ανοίξει το φτερό του, να γυρίσει και να πάρει το ρεύμα που θα το ανυψώσει. Άλλος λόγος επιλογής της τοποθεσίας ήταν η τεράστια περιοχή με τους μεγάλους γκρεμούς, που βαθαίνουν πάρα πολύ, μέχρι κάτω στα νερά του ποταμού Κούρη και γειτνιάζουν με τους γκρεμούς στον Κόλπο της Επισκοπής, την τοποθεσία που σύχναζαν οι εναπομείναντες γύπες, πριν από την ανανέωση του πληθυσμού τους. Αυτή η περιοχή με την ιδανική γεωμορφία και τη μέχρι σήμερα κτηνοτροφική δραστηριότητα αποτελούσε και στο παρελθόν αποικία των γυπών, συνεπώς διαθέτει τα σωστά κριτήρια για την απελευθέρωση και τη σίτιση τους.
Το Ταμείο Θήρας τοποθετεί στις ταΐστρες ειδικές φωτογραφικές μηχανές, προκειμένου να καταγράφονται οι κινήσεις των πουλιών από τη μία στην άλλη. «Το καλοκαίρι, επειδή ζεσταίνεται πιο γρήγορα ο αέρας, κινούνται σχετικά νωρίς το πρωί. Όσο αρχίζει να πέφτει η θερμοκρασία αργούν και να κινηθούν, ενώ όταν είναι πολύ συννεφιασμένες οι μέρες μπορεί να μην κινηθούν και καθόλου», μας αναφέρει ο Νίκος Κασίνης.
Κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ο γύπας
Δηλητηριάσεις
Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων για την καταπολέμηση άλλων ειδών (αλεπούδες, αδέσποτοι σκύλοι κτλ.) έχει ως αποτέλεσμα τη δηλητηρίαση και των γυπών, που συχνά πέφτουν θύματα λόγω του ότι δεν έχουν όσφρηση. «Αυτό είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο το Ταμείο Θήρας ενδιαφέρεται για τον έλεγχο των πληθυσμών της αλεπούς, ώστε οι βοσκοί και οι κυνηγοί να μην βάζουν δηλητήρια για την εξόντωσή τους, αφού στο τέλος ο αποδέκτης θα είναι ο γύπας και όχι η αλεπού, που θα την φάει ο γύπας και θα ψοφήσει»,εξηγεί ο Νίκος Κασίνης.
Καταστροφή των βιοτόπων
Διάφορες επεμβάσεις εντός των βιοτόπων που χρησιμοποιεί ο γύπας για τροφή και φώλιασμα, όπως η κατασκευή δρόμων, λατομείων και μεμονωμένων κατοικιών, έχουν ως αποτέλεσμα να μειώνονται όλο και περισσότερο οι εκτάσεις που μπορεί να χρησιμοποιήσει το είδος. Επίσης ηλεκτροπληξίες, προσκρούσεις με καλώδια και προσκρούσεις σε ανεμογεννήτριες, καθώς και η ενόχληση των φωλιών επηρεάζουν αρνητικά το γύπα.