ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΣΠΙΔΑΣ ΣΤΗΝ ΛΑΡΑ
«Θα έχουμε μόνο 5 φωλιές»
Οι επιστήμονες Ανδρέας Δημητρόπουλος και Μυρούλα Χ’’Χριστοφόρου εναντιώνονται στα σχέδια του Ομίλου Σιακόλα
Του ΠΑΥΛΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ
«Μετά από 25-30 χρόνια, αντί 60 φωλιές θα έχουμε μόνο 5 φωλιές, εάν γίνουν οι επεμβάσεις του Ομίλου Σιακόλα στην παραλία της Λίμνης», διαβεβαίωσαν την «Πράσινη Ασπίδα» οι μόνοι που μπορούν να μιλούν για την προστασία της χελώνας στην Κύπρο. Ολόκληρη η ζωή τους, από το 1976 που πρωτοέφτασαν στα ερημικά ακρογιάλια της Πάφου μέχρι σήμερα, είναι ένας ακούραστος αγώνας για τη διάσωση της μεσογειακής χελώνας. Και οι συνεχείς προσπάθειες τους μόλις τώρα άρχισαν να καρποφορούν και να παρουσιάζουν θεαματικά αποτελέσματα. Μέσω αυτών των ανθρώπων η Κύπρος σήμερα μεταλαμπαδεύει τη γνώση της (Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών – UNEP) σε επιστήμονες που καταφτάνουν εδώ από ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου.
Εδώ, στην παραλία της Λάρας, στην καρδιά του Ακάμα, άρχισαν ήδη να σπάνε τα πρώτα αβγά από τις φωλιές των χελωνών. Κάθε πρωί οι επισκέπτες μπορούν να αντικρίζουν στην χρυσή άμμο τα ίχνη που χάραξε το προηγούμενο βράδυ η πορεία της μάνας χελώνας από τη θάλασσα μέχρι το μέσο της παραλίας. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι αυτή η χελώνα επέστρεψε μετά από 25 περίπου χρόνια για να αποθέσει τα αβγά της στην ίδια παραλία που γεννήθηκε και η ίδια. Εκπληκτικά επίσης είναι και τα αποτελέσματα του προγράμματος προστασίας της θαλάσσιας χελώνας.«Κοιτάξετε, όταν αρχίσαμε το πρόγραμμα ήταν όλη η Λάρα με γύρω στις 250-300 χελώνες, και τα δύο είδη. Από το 2005 σιγά σιγά φτάσαμε τις 700! Το τι κάνουμε τώρα θα το δούμε σε 25 χρόνια, όταν τα μικρά χελωνάκια που προστατεύουμε επιστρέψουν ενήλικες χελώνες για να γεννήσουν», είπε στην «Πράσινη Ασπίδα» ο επιστήμονας-ερευνητής Ανδρέας Δημητρόπουλος. «Δηλαδή αν χαλάσει ο τρόπος με τον οποίο δουλεύει σήμερα το πρόγραμμα, μετά από τα 25 χρόνια θα δούμε τη ζημιά που προκαλέσαμε».
Τον βρήκαμε εκείνο το πρωί στην παραλία να καταγράφει με συσκευή GPS τα νέα σημεία που δημιούργησαν φωλιές οι χελώνες. Πρωτύτερα τον αναγνωρίσαμε καθώς κατέβαινε αγέρωχος την απότομη κατηφόρα προς την παραλία και κουβαλούσε στον ώμο κι άλλα προστατευτικά φωλιών από αλουμίνιο – προσωπική του πατέντα, για αποτροπή των ζημιών από τις αλεπούδες, και ασφαλώς, τον άνθρωπο. Μαζί του πάντα και η κα Μυρούλα Χ’’Χριστοφόρου, που εκείνη την ώρα έδινε οδηγίες σε επιστήμονες από την Ισπανία, που ήρθαν φέτος στην Κύπρο, ώστε να λάβουν θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση για την προστασία της μεσογειακής χελώνας, και στη συνέχεια να μεταφέρουν τις γνώσεις τους πίσω στη χώρα τους. Και οι εκπαιδεύσεις γίνονται κάθε χρόνο! Δεν γνωρίζω εάν αυτό το γεγονός είναι ευρέως γνωστό ή εάν έχει αναγνωριστεί σε κάποιο βαθμό: το ότι η Κύπρος μεταλαμπαδεύει κάθε χρόνο τη συγκεκριμένη γνώση στις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου. Κι αυτό χάρη στα επιτυχή αποτελέσματα του προγράμματος, δηλαδή, με άλλα λόγια, στην εδώ και δεκαετίες αφοσίωση και μόχθο αυτού του ζεύγους, πρώτα από το πόστο τους στο Τμήμα Αλιείας και έπειτα, μετά από τη συνταξιοδότηση, από το σύνδεσμο που δημιούργησαν, το Σύνδεσμο Προστασίας Άγριας Ζωής. Κάθε χρόνο, από το 1989, διοργανώνονται στο Σταθμό της Λάρας, εκπαιδευτικά προγράμματα, για το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), για επιστήμονες από άλλες Μεσογειακές χώρες. Τα προγράμματα αυτά διοργανώνονται από το Σύνδεσμο Προστασίας Άγριας Ζωής, που βοηθά στο πρόγραμμα προστασίας των χελωνών, σε συνεργασία με το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών.
Οι αγώνες για τη Λίμνη
«Ποια η σημασία της παραλίας της Λίμνης στον Κόλπο Χρυσοχούς, όσον αφορά την παρουσία της χελώνας;», ρωτήσαμε την κα Μυρούλα. «Είναι η κύρια παραλία αναπαραγωγής της χελώνας Καρέτα – Καρέτα. Έχει την πιο πυκνή φωλαιοποίηση ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο», απάντησε. Η κα Μυρούλα με πόνο ψυχής μάς διηγήθηκε όσα γεγονότα του κοντινού παρελθόντος αφορούσαν τον κίνδυνο καταστροφής της παραλίας ωοτοκίας στη Λίμνη. Μας είπε για το κόψιμο των ακακιών, κοντά στην ακτή, από τα συνεργεία του Ομίλου Σιακόλα. Ήταν ο φυσικός φράκτης που εμπόδιζε τον αποπροσανατολισμό της πορείας των νεογέννητων χελωνών από τα φώτα των διερχόμενων αυτοκινήτων. Τώρα, ο φυσικός φράκτης, που όπως μας τόνισε η κα Μυρούλα, ήταν εκείνος που δημιουργούσε τον βιότοπο, αντικαταστάθηκε από ένα λεπτό πράσινο δίχτυ. Δώσανε αγώνες, κι εκεί, και στη Βουλή. Αποτρέψανε ακόμη, όπως μας είπε, και την απομάκρυνση όγκων άμμου, όπου ο Όμιλος σχεδίαζε να τοποθετήσει μεγάλους ογκόλιθους, εκεί όπου συνηθίζει να σκαρφαλώνει η προστατευόμενη χελώνα Καρέτα-Καρέτα, σε σημείο πάντοτε περιοχής Νατούρα.
Χελώνες και φώτα
Τα χελωνάκια προσελκύονται από τα φώτα. Το ένστικτό τους, τους λέει ότι το πιο φωτεινό σημείο του ορίζοντα είναι η θάλασσα. Τεχνητά φώτα κοντά στην παραλία (ξενοδοχεία, ταβέρνες, αυτοκίνητα κ.ά.) τα αποπροσανατολίζουν με αποτέλεσμα να κατευθύνονται προς τα φώτα αυτά, αντί στη θάλασσα. Αν δεν φτάσουν στη θάλασσα γρήγορα, θα πέσουν θύμα των αλεπούδων ή αν παραμείνουν στην ξηρά μέχρι την επόμενη μέρα, θα πεθάνουν από τη ζέστη του ήλιου και της άμμου. Φώτα και κίνηση στην παραλία, επίσης, εκφοβίζουν τις θηλυκές χελώνες και τις αποτρέπουν από το να βγουν για να γεννήσουν. Αν δεν μπορέσουν να γεννήσουν σε δυο-τρεις μέρες στην παραλία τότε θα αφήσουν τα αυγά τους στη θάλασσα. Είναι γι’ αυτό το λόγο που η παρουσία του κοινού στις παραλίες απαγορεύεται τη νύχτα.
Τα χελωνάκια Καρέτα – Καρέτα, που αφήσαμε εκείνο το πρωί να τρέξουν για πρώτη φορά προς το κύμα, αφού παραμείνουν κοντά στην ακτή για τρεις-τέσσερις ημέρες τρεφόμενα με τα υπολέιμματα του αβγού, θα ξανοικτούν στη συνέχεια στα βάθη της Μεσόγειου προς ανεύρεση ζωοπλακτού. Θα επιστρέψουν μετά από 25 περίπου χρόνια, ακριβώς στην ίδια ακτή, ως ενηλικες χελώνες αυτή τη φορά, για να γεννήσουν. Υποκλινόμενοι απέναντι στο μεγαλέιο της φύσης, έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε αυτή τη συνέχεια αιώνων. Οποιαδήποτε ανάπτυξη πρέπει να σέβεται αυτό το χρέος.
OΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΧΕΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
Δύο είδη θαλάσσιων χελωνών αναπαράγονται στις παραλίες της Κύπρου, η Πράσινη Χελώνα (Chelonia mydas) και η Καρέττα Καρέττα (Caretta caretta). Και τα δύο είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Στη Μεσόγειο οι Πράσινες Χελώνες γεννούν σχεδόν αποκλειστικά στην Κύπρο και την Τουρκία. Η Καρέττα Καρέττα γεννά και στην Ελλάδα και σε μικρούς αριθμούς σε άλλες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Σήμερα, στη Μεσόγειο γεννούν περίπου 500-600 Πράσινες Χελώνες και περίπου 5.000-6.000 Καρέττα Καρέττα. Η αιτία του αποδεκατισμού των χελωνών στη Μεσόγειο ήταν η υπερεκμετάλλευσή τους, κυρίως από το 1920 μέχρι το 1960, για εξαγωγή στην Ευρώπη, για τη γνωστή χελωνόσουπα. Γύρω στις 100.000 χελώνες σκοτώθηκαν τότε για το σκοπό αυτό. Στην Κύπρο η Πράσινη Χελώνα, σήμερα, αναπαράγεται στις δυτικές ακτές του νησιού, στην περιοχή Λάρας/Τοξεύτρας, και σε ορισμένες παραλίες της βόρειας ακτής και της Καρπασίας. Η Καρέττα γεννά επίσης, στις παραλίες της Λάρας/Τοξεύτρας, αλλά οι κύριες παραλίες αναπαραγωγής της είναι αυτές της Πόλης/Λίμνης στον Κόλπο Χρυσοχούς.
