Απόψεις

Η καλλιέργεια των λαχανικών σε κήπο και σε γλάστρα στο μπαλκόνι απαιτεί κατάλληλη οργάνωση και σωστή προετοιμασία για να αποφύγουμε τις δυσάρεστες εκπλήξεις. Είτε καλλιεργούμε, ντομάτα, αγγούρι, πιπεριά, μελιτζάνα και πατάτα στον ανοιξιάτικο λαχανόκηπο είτε λάχανο, μπρόκολο και κουνουπίδι στον φθινοπωρινό λαχανόκηπο είναι αδύνατο να αποφύγουμε εντελώς την παρουσία εντόμων και ασθενειών. Τα φυτά μας μπορούν να προσβληθούν από διάφορα έντομα όπως η μελίγκρα, η βρωμούσα, ο αλευρώδης, η λιριόμυζα, η τούτα ντομάτας, η κάμπια του λάχανου, και από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες όπως ο περονόσπορος και το ωίδιο καθώς και από τον τετράνυχο.

Ας δούμε λοιπόν τις σημαντικότερες καλλιεργητικές πρακτικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε για την προστασία των κηπευτικών μας από ασθένειες και έντομα, πάντα σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής και οικολογικής γεωργίας.
1. Επιλογή υγιών φυτών από κατάλληλες ποικιλίες Η αρχή είναι το ήμισυ του παντώς και στον κήπο! Φροντίζουμε να επιλέγουμε σπόρους που φυτεύουμε στο σπορείο μας ή έτοιμα φυτά από κατάλληλες ντόπιες ποικιλίες λαχανικών ή ποικιλίες που έχουν δοκιμαστεί στις τοπικές συνθήκες και έχουν παρουσιάζουν ανθεκτικότητα. Όταν προμηθευόμαστε φυτά από φυτώρια πρέπει να είμαστε πολύ σχολαστικοί. Προσέχουμε τα νεαρά φυτώρια κηπευτικών να είναι υγιή, χωρίς κιτρινισμένα φύλλα και απαλλαγμένα από ασθένειες και προσβολές εντόμων. Προτιμάμε ποικιλίες λαχανικών αντί για υβρίδια, εφόσον παρουσιάζουν καλά χαρακτηριστικά και απόδοση, καθώς σε αντίθεση με τα υβρίδια από τις ποικιλίες μπορούμε να κρατήσουμε σπόρο για να τα φυτέψουμε και την επόμενη χρονιά.

2.Φύτευση των λαχανικών σε κατάλληλες αποστάσεις Είναι βασικό να φυτεύουμε τα λαχανικά στις κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης τόσο μεταξύ των φυτών όσο και μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Όσο πιο αραιά φυτεύονται τα κηπευτικά, τόσο μεγαλύτερη ηλιοφάνεια και καλύτερο αερισμό έχουν, κάτι που συντελεί στην μείωση της ανάπτυξης ασθενειών και των προσβολών από έντομα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε και μια καλή παραγωγή λαχανικών, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Είναι προτιμότερο να φυτεύουμε λιγότερα φυτά σε αραιές αποστάσειες παρά περισσότερα φυτά και πυκνότερα. Σε κάθε περίπτωση, αν έχουμε περιορισμένο χώρο, μπορούμε να επιλέξουμε κατάλληλες ομάδες κηπευτικών για συγκαλλιέργεια, κάτι που βοηθά συνεργιστικά στην προληπτική αντιμετώπιση ασθενειών και προσβολών από έντομα.
3. Εφαρμογή κατάλληλου ποτίσματος και λίπανσης Ποτίζουμε σε σχετικά τακτικά διαστήματα τον λαχανόκηπο προσέχοντας τα φυτά να έχουν την απαιτούμενη εδαφική υγρασία. Επιλέγουμε σύστημα ποτίσματος με σταγόνες, καθώς έτσι αποφεύγουμε να βρέχονται τα φύλλα και οι καρποί των λαχανικών, καθώς και την αυξημένη υγρασία στο έδαφος. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και θερμοκρασίας, αναπτύσσονται πιο εύκολα οι μυκητολογικές ασθένειες. Επίσης, εφοδιάζουμε τα φυτά μας με τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά, χρησιμοποιώντας κομπόστ, κοπριά και βιολογικό λίπασμα ώστε να είναι ανθεκτικά και υγιή στις προσβολές από έντομα και ασθένειες. Αποφεύγουμε τις υπερβολικές δόσεις αζωτούχων λιπασμάτων (αμμωνίες) που καθιστούν τα λαχανικά μας ευαίσθητα σε μυκητολογικές ασθένειες.
4. Προληπτική αντιμετώπιση ασθενειών και εντόμων Χρησιμοποιούμε διάφορα οικολογικά σκευάσματα για να μπορέσουμε προληπτικά να αντιμετωπίσουμε ασθένειες και προσβολές από έντομα. Συγκεκριμένα σκονίζουμε με θειάφι και θειοχαλκίνη στο φύλλωμα των κηπευτικών για να αντιμετωπίσουμε προληπτικά μυκητολογικές ασθένειες. Επίσης, σε γεωπονικά καταστήματα μπορούμε να βρούμε οικολογικά σκευάσματα όπως βάκιλο Θουριγγίας, θερινό πολτό, σάπωνες αλάτων καλίου, φυσική πυρεθρίνη και ζεόλιθο για την προληπτική και θεραπευτική αντιμετώπιση διάφορων εντόμων. Μπορούμε ακόμα να χρησιμοποιήσουμε αυτοσχέδιες συνταγές που φτιάχνουμε στο σπίτι για την προστασία λαχανικών με φυσικά οικολογικά υλικά, όπως σκόρδο, πράσινο σαπούνι, τσουκνίδα.
5. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την αντιμετώπιση ασθενειών και εντόμων στον κήπο Η απομάκρυνση των υπολειμμάτων της προηγούμενης καλλιέργειας πριν τη φύτευση είναι απαραίτητη ώστε να μην μεταφερθούν ενδεχόμενα μολύσματα και παθογόνα στην επόμενη καλλιέργεια. Επίσης, η αμειψισπορά, δηλαδή η εναλλαγή των καλλιεργειών με διαφορετικά είδη, αποτελεί βασική καλλιεργητική πρακτική για να αντιμετωπίσουμε προληπτικά ασθένειες και έντομα που παραμένουν στο χωράφι.

Η φύτευση λαχανικών σε γλάστρα είναι ένας πρακτικός τρόπος καλλιέργειας που προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με την καλλιέργεια στο χωράφι. Καταρχήν, μπορούμε να φροντίζουμε τα λαχανικά στο σπίτι αποφεύγοντας τις μετακινήσεις και παράλληλα εξοικονομούμε πολύτιμο χρόνο. Μπορούμε να θαυμάζουμε καθημερινά τα λαχανικά μας, να παρατηρούμε όλα τα στάδια της ανάπτυξής τους και να εντοπίζουμε κάποιο πρόβλημα που μπορεί να εμφανιστεί στα φυτά, ώστε να το αντιμετωπίσουμε άμεσα. Η καλλιέργεια σε γλάστρες αποτελεί ιδανικό ξεκίνημα για αρχάριους στην κηπουρική και μία δημιουργική δραστηριότητα με την οποία μπορούν να ασχοληθούν μικρά παιδιά, φυτεύοντας μαρούλι σε γλάστρα και ντοματίνια σε γλάστρα που χρειάζονται ελάχιστη φροντίδα και μας δίνουν πλούσια παραγωγή. Ας δούμε, λοιπόν, ποια λαχανικά καλλιεργούνται σε γλάστρες μαζί με χρήσιμες συμβουλές για τη φροντίδα τους, ώστε να απολαμβάνουμε πλούσια παραγωγή από πεντανόστιμα σπιτικά λαχανικά.

Ποια λαχανικά καλλιεργούμε σε γλάστρα την άνοιξη και το καλοκαίρι; Από τα λαχανικά ανοιξιάτικης φύτευσης που καλλιεργούμε και μαζεύουμε τους καλοκαιρινούς μήνες μπορούμε να φυτέψουμε: Ντομάτες σε γλάστρα, Ντοματίνια σε γλάστρα, Πιπεριές σε γλάστρα, Μελιτζάνες σε γλάστρα, Αγγούρια σε γλάστρα, Κολοκύθια σε γλάστρα.

Για την καλλιέργεια της ντομάτας σε γλάστρα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεγάλες γλάστρες στρογγυλές ή τετράγωνες, με βάθος 30-40 εκατοστά και πλάτος 40 εκατοστά. Οι γλάστρες μπορεί να είναι πλαστικές ή πήλινες, ή να έχουν προκύψει από ανάκύκλωση διάφορων υλικών όπως ξύλινα ή πλαστικά βαρέλια και ηλιακούς θερμοσίφωνες. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχουν τρύπες στη βάση για καλή αποστράγγιση. Για τη φύτευση, επιλέγουμε ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά που να περιέχει τύρφη, κοπριά, κομπόστ και περλίτη.

Η καλλιέργεια της τομάτας χρειάζεται τουλάχιστον 6-7 ώρες ηλιοφάνεια για να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει ικανοποιητικά και να μας δώσει νόστιμες ζουμερές ντομάτες. Η καλλιέργεια της ντομάτας σε γλάστρα θα πρέπει να στηριχτεί και να υποστηλωθεί για να έχει καλή ανάπτυξη και καρποφορία. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ξύλινο, μπαμπού ή μεταλλικό πάσσαλο που θα δέσουμε με ειδικό σπάγκο τον κεντρικό βλαστό της ντοματιάς πάνω του.

Η καλλιέργεια της πιπεριάς σε γλάστρα είναι σχετικά εύκολη και δεν απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις κηπουρικής για να καταφέρουμε να παράγουμε δικές μας πιπεριές σε λιγότερο από τρεις μήνες και να τις απολαύσουμε σε σαλάτες και στην κουζίνα μας. Οι πιπεριές καθώς έχουν μικρή ανάπτυξη, θα χρειαστούν στρογγυλή γλάστρα, σχετικά μικρής διαμέτρου 25-30 εκατοστά. Οι γλάστρες πρέπει να διαθέτουν τρύπα στον πάτο και ένα λεπτό στρώμα 3-4 εκατοστά από χαλίκια και βότσαλα στη βάση, για να έχουν καλύτερη αποστράγγιση. Επιλέγουμε ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά ή ανακατεύουμε τύρφη με καλά χωνεμένη κοπριά και αρκετό περλίτη σε αναλογία όγκου 2:1:1. Η πιπεριά σε γλάστρα χρειάζεται πότισμα δυο φορές τη βδομάδα την περίοδο της άνοιξης και κάθε δυο μέρες την θερμή περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου. Προσέχουμε να μην ποτίζουμε υπερβολικά την περίοδο της άνθισης, γιατί μπορεί να έχουμε πτώση των ανθέων.

Το κολοκύθι είναι αγαπημένο καλοκαιρινό λαχανικό που είναι γεγονός ότι δεν συναντάμε συχνά σε γλάστρα. Είναι ωστόσο εφικτό, ακολουθώντας τις κατάλληλες συμβουλές, να φυτέψουμε κολοκύθια σε γλάστρα και να απολαύσουμε τους καρπούς, τηγανητούς, ψητούς, βραστούς με χόρτα, σε πίτες καθώς και σε πλήθος άλλων μαγειρικών συνταγών. 1. Tι γλάστρα και τι φυτόχωμα επιλέγουμε για φύτευση κολοκυθιού; Το κολοκύθι έχει αρκετή ανάπτυξη και όγκο και θα χρειαστεί αρκετά μεγάλη στρογγυλή γλάστρα, διαμέτρου 40-50 εκατοστά για να το καλλιεργήσουμε. Για τη φύτευση του κολοκυθιού σε γλάστρα, επιλέγουμε ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά, ενώ στη βάση της γλάστρας τοποθετούμε ένα λεπτό στρώμα από χαλίκια ή βότσαλα για να πετύχουμε καλύτερη αποστράγγιση. 2. Πότε γίνεται ή φύτευση του κολοκυθιού σε γλάστρα και πότε συγκομίζουμε; Μπορούμε να φυτέψουμε απευθείας σπόρο κολοκυθιού στη γλάστρα, τους μήνες Απρίλιο, Μάιο και Ιούνιο ή να προμηθευτούμε νεαρά φυτά κολοκυθιού από φυτώρια. Επιλέγουμε μια ηλιοφανή θέση στο μπαλκόνι για να έχουμε τη γλάστρα με το κολοκύθι μας. Η περίοδος συγκομιδής του κολοκυθιού ξεκινά μετά από 1,5-2 μήνες, μέσα στο καλοκαίρι, και διαρκεί για 2 με 3 μήνες.
Η κολοκυθιά σε γλάστρα έχει αρκετές απαιτήσεις σε νερό και χρειάζεται πότισμα κάθε τρεις μέρες την περίοδο της άνοιξης και κάθε δυο μέρες τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.

Είναι η εποχή του χρόνου που οι περισσότεροι από μας ξεκινούμε να ψάχνουμε τις καλύτερες εκπτώσεις για τις γιορτινές αγορές. Κεντρικό στοιχείο σε αυτές τις αγορές είναι, φυσικά, το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σε αυτό το δίλημμα υπάρχουν αυτοί που απολαμβάνουν τη μυρωδιά ενός πραγματικού δέντρου , ενώ άλλοι προτιμούν την απλότητα των τεχνητών δέντρων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για πολλά χρόνια. Ωστόσο, οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο ευαισθητοποιημένοι όσον αφορά το κλίμα και προσπαθούν να επιλεξουν το δέντρο με την μικρότερη επιβάρυνση στον ολοένα και περισσότερα θερμαινόμενο πλανήτη μας.

Το ερώτημα είναι, ποιο είδος δέντρου έχει το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα – ένα φυσικό ή ένα πλαστικό δέντρο που αγοράζεται από το κατάστημα;

Οι ειδικοί απαντούν και η απάντηση δεν είναι τόσο απλή.

«Είναι σίγουρα πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο από όσο νομίζουμε», λέει στο CNN ο Άντι Φίντον, διευθυντής διατήρησης τοπίων και δασικός οικολόγος στο Παρατηρητήριο της Φύσης στη Μασαχουσέτη.

Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό για την Ελλάδα, εφαρμόστηκε η μέθοδος της περιβαλλοντικής αξιολόγησης του κύκλου ζωής των προϊόντων από ερευνητική ομάδα του μεταπτυχιακού προγράμματος «Βιώσιμη Ανάπτυξη» του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Η παραδοχή που έγινε αρχικά ήταν ότι ένα τεχνητό δέντρο έχει χρόνο ζωής 10 χρόνια και επομένως για τα 10 αυτά χρόνια απαιτούνται είτε 10 φυσικά έλατα ή 1 τεχνητό.

Τα τεχνητά δέντρα είναι συνήθως κατασκευασμένα από πλαστικό πολυβινυλοχλωριδίου ή PVC. Το πλαστικό βασίζεται στο πετρέλαιο και δημιουργείται σε χημικές εγκαταστάσεις που προκαλούν ρύπανση. Μελέτες έχουν επίσης συνδέσει το πλαστικό PVC με τον καρκίνο και άλλους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.Ένα τέτοιο δέντρο κατασκευάζεται στην Κίνα, έχει διάρκεια ζωής 10 χρόνια και ζυγίζει 4.350 γραμμάρια. Το δέντρο μεταφέρεται με πλοίο από τη Σαγκάη της Κίνας στα εκάστοτε λιμάνια. Στο τέλος της ζωής του, μετά από 10 χρόνια, το δέντρο οδηγείται στο χώρο υγειονομικής ταφής αφού δεν αναλυκλώνεται.

Αντίστοιχα τα φυσικά δέντρα που θα διατεθούν , σύμφωνα με το τμήμα δασών, προέρχονται από αραιώσεις δασικών φυτειών στα πλαίσια δασοκομικών χειρισμών, που γίνονται με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης και μείωσης του ανταγωνισμού στις δασικές φυτείες.Η μεταφορά τους γίνεται με νταλίκες οι οποίες κινούνται με πετρέλαιο κίνησης. Με τη λήξη της εορταστικής περιόδου, κάθε χρόνο, το φυσικό δέντρο συλλέγεται από τη δημοτική υπηρεσία καθαριότητας μαζί με τα υπόλοιπα αστικά στερεά απόβλητα και καταλήγει στο χώρο υγειονομικής ταφής.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι η επιλογή του φυσικού ελάτου προκαλεί τις μισές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ως προς την κατανάλωση φυσικών πόρων, σε σχέση με το τεχνητό. Το φυσικό έλατο είναι επίσης 2 φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και 3 φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις για το φυσικό οικοσύστημα. Ας μην ξεχνούμε ότι μπορούμε να αγοράσουμε φυσικό δέντρο με τη ρίζα του μέσα σε γλάστρα και να το φυτέψουμε στον κήπο μας ή στη γειτονιά μας αμέσως μετά τις γιορτές! Έτσι το περιβαλλοντικό όφελος μεγαλώνει.

Ως Πράσινη Ασπίδα δεν συμφωνούμε με την κοπή δέντρων για τα χριστούγεννα και προτρέπουμε το κοινό να αγοράζει φυτεμένα δεντράκια σε γλάστρα.

 Ο Σεμπτέμβρης είναι ήδη εδώ! Μικροί-μεγάλοι καλούμαστε να προσαρμοστούμε στις απαιτήσεις της καθημερινότητας, μεγάλο μέρος της οποίας αποτελεί και η επιστροφή στα θρανία. Πέρα από το εύλογο ψυχολογικό αντίκτυπο, έχουμε αναρωτηθεί άραγε πως αυτή η επιστροφή έχει και… οικολογικές επιπτώσεις; 

Πράγματι, η σχολική δραστηριότητα καταναλώνει μεγάλο μέρος ενεργειακών πόρων, ενώ μερικά από τα πιο κοινά σχολικά είδη (όπως ξύστρες, κασετίνες, φάκελοι κ.ά.) πολλές φορές προϋποθέτουν τη χρήση τόνων πλαστικού. Αν μάλιστα αναλογιστούμε πως το σχολείο διαρκεί αρκετούς μήνες και πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε σχεδόν κάθε σημείο του πλανήτη, αυτή η κατανάλωση αν γίνεται αλόγιστα μπορεί να επιβαρύνει πολύ τα διαθἐσιμα ενεργειακά αποθέματα.  

Να πώς μπορούμε να μειώσουμε το οικολογικό αποτύπωμα της παρουσίας των παιδιών στο σχολείο με μερικές έξυπνες, εύχρηστες και οικονομικές ιδέες:

 1. Snacks σε χάρτινες σακούλες 

Το δεκατιανό των παιδιών συχνά αποτελείται από συσκευασμένα σε πλαστικές συσκευασίες προϊόντα. Το περιβαλλοντικό όφελος από την αντικατάστασή τους με περιτυλίγματα από χαρτί ή ακόμα και πλενόμενο ύφασμα είναι σημαντικό. Με μια απλή και ανέξοδη κίνηση, βοηθάμε το περιβάλλον με λιγότερα μη-βιοδιασπώμενα απορρίμματα, ενώ εμποδίζουμε τυχόν τοξικά συστατικά των πλαστικών να διεισδύσουν στις τροφές.  

2. Φαγητό σε ανοξείδωτο ταπεράκι ,όχι σε αλουμινόχαρτο.

Για το μεσημεριανό των παιδιών αρκετοί γονείς εμπιστεύονται τα κλασικά πλαστικά δοχεία αποθήκευσης, τα οποία ωστόσο δεν είναι απόλυτα ασφαλή, ειδικά αν τα χρησιμοποιούμε για να ζεστάνουμε το φαγητό στον φούρνο μικροκυμάτων. Προτιμότερο είναι να επιλέγουμε stainless steel δοχεία, που σφραγίζουν καλά και κρατούν όλα τα θρεπτικά συστατικά του φαγητού αναλλοίωτα. Πρόκειται για μια απόλυτα eco-friendly επιλογή, που πλένεται πανεύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ξανά και ξανά χωρίς φθορές.  

3. Να έχετε ένα eco καλαμάκι στην τσάντα σας 

Με τα πλαστικά καλαμάκια να αποτελούν τον έκτο πιο συνηθισμένο τύπο απορριμμάτων στις χωματερές, έχει έρθει η ώρα να τα αποχωριστούμε και στο σχολείο όταν έχουμε να κάνουμε με ροφήματα και χυμούς. Και αν τα απλά χάρτινα καλαμάκια χάνουν εύκολα το σχήμα τους, δυσκολεύοντάς μας λιγάκι τη ζωή, τα eco-καλαμάκια δεν μας απογοητεύουν και δεν πρέπει να λείπουν από την τσάντα του παιδιού μας. Και δικαιολογούν απόλυτα τον τίτλο τους ως οικολογικά, μιας και είναι φτιαγμένα από φυσικά αλλά απόλυτα ανθεκτικά υλικά, όπως μπαμπού ή σιτάρι. Αν πάλι θέλουμε κάτι πιο… μόνιμο, τα ανοξείδωτα επαναχρησιμοποιούμενα καλαμάκια κάνουν θαυμάσια την ίδια δουλειά!  

4. Μην πετάτε φαγητό

Γύρισε από το σχολείο και μαζί του γύρισε άθικτο και το μεσημεριανό του; Πριν κοιτάξετε προς τη μεριά του κάδου, ξανασκεφτείτε το. Κάθε χρόνο υπολογίζεται πως η ποσότητα των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια είναι ικανή για να θρέψει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο λιγότερο τυχερούς από εμάς ανθρώπους, ενώ μαζί με τη σπατάλη των τροφών προκύπτει αντίστοιχη σπατάλη στην ενέργεια και τους πόρους που δαπανώνται για την καλλιέργεια, την επεξεργασία, τη συσκευασία τους, αλλά και την περισυλλογή, τη μεταφορά και την εναπόθεσή τους στις χωματερές. Πέρα από αυτό, όλα τα απορριφθέντα τρόφιμα εκλύουν μεθάνιο στον αέρα, ενώ σαπίζουν, γεγονός εντείνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και αυξάνει τις εκπομπές C02. Αν το παιδί, λοιπόν, δεν έχει τελειώσει το φαγητό του στο σχολείο, ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνετε νέο προγραμματισμό σε σχέση με τις ποσότητες και το είδος φαγητού που καταναλώνει. Αποθηκεύστε ό,τι περισσεύει, δημιουργήστε κάτι καινούριο με βάση τα υπολείμματα, και, γιατί όχι, προτείνετέ του την επόμενη φορά να μοιραστεί όσο φαγητό δεν θέλει με κάποιον συμμαθητή του.  

5. Ανταλλάξτε ρούχα, παπούτσια, σχολικά είδη και παιχνίδια 

Η αρχή της οικονομίας συμβαδίζει τέλεια με την αρχή της αειφορίας που στηρίζεται στη δυνατότητα της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης των πραγμάτων. Όποιο ρούχο, παιχνίδι ή σχολικό είδος δεν κάνει πια για το παιδί μας, δεν σημαίνει πως πρέπει να πεταχτεί. Στα social media οι ομάδες γονέων που ανταλλάσσουν ή και χαρίζουν ακόμα όσα είδη δεν χρειάζεται το παιδί τους πληθαίνουν. Έτσι μειώνουμε τα “δύσκολα“ για τον πλανήτη απορρίμματα, που συντίθενται από μείξεις μη οικολογικών υλικών, και παράλληλα αναπτύσσουμε ένα ευρύ δίκτυο συνεργασίας και αλληλεγγύης με τους άλλους γονείς. 

Όπως είδαμε, λοιπόν, είναι σημαντικό και στο σχολείο, όπως και σε κάθε περιβάλλον εργασίας, να υιοθετήσουμε  eco-friendly συνήθειες, που εκτός από βιώσιμες και οικολογικές αποδεικνύονται και πολύ πρακτικές. Οι παραπάνω απλές ιδέες θα σας βοηθήσουν να εξοικονομήσετε ενέργεια αλλά και χρόνο, κάνοντας τη σχολική καθημερινότητα των παιδιών πιο οικολογική, αλλά και αφυπνίζοντας την περιβαλλοντική τους ευαισθητοποίηση. 

της Μαρίας θεοδοσιάδου

Όλοι γνωρίζουμε τις κλιματικές αλλαγές ως ένα υπαρκτό περιβαλλοντικό πρόβλημα. Είναι όμως μόνο αυτό; ή μήπως συνδέεται και με άλλα σοβαρότατα  ζητήματα έτσι ώστε να θεωρείται και κοινωνικό πρόβλημα;

Σύμφωνα με την αντικειμενική θεωρία δόμησης των κοινωνικών προβλημάτων ,  ένα  ζήτημα για  να οριστεί  ως κοινωνικό πρόβλημα  πρέπει να έχει χαρακτηριστεί ως επιβλαβές για την ευημερία της κοινωνίας και  να υπάρχει αντικειμενική γνώση για την επικράτηση, καθώς και για την επίπτωση αυτού του ζητήματος. 

Είναι λοιπόν οι κλιματικές αλλαγές  σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα  σε παγκόσµιο επίπεδο, µε βάση την αντικειμενική θεώρηση για τον ορισµό των κοινωνικών προβλημάτων;  Kαταρχάς υπάρχουν αριθμητικά δεδομένα που αποδεικνύουν την αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στη γη, την άνοδο της θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας παγκοσμίως. Συγκεκριμένα , σύμφωνα με την Βell ( 2020) “τον Μάρτιο του 1958 τα στοιχεία δείχνουν 315 μέρη διοξειδίου του άνθρακα ανά εκατομμύριο μέρη ατμόσφαιρας και έκτοτε ο αριθμός αυξάνεται , ενώ για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2019 ξεπεράστηκε το όριο  των 415 μερών το οποίο θεωρείται αρκετό για να αλλοιωθεί η βασική πλανητική βιοχημεία.” Επίσης  το 2015 η  θερμοκρασία της γης ανέβηκε  κατά 1 βαθμό κελσίου σε σχέση με προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή όντως συμβαίνει και  υπάρχει αντικειμενική γνώση ότι έχει επικρατήσει. 

Εξετάζοντας τώρα την επίπτωση  του ζητήματος των κλιματικών αλλαγών, βλέπουμε διάφορα στοιχεία που όντως μαρτυρούν σοβαρότατες επιπτώσεις.   Η Bell (2020) ,αναφέρει ότι  τα νησιά Μάρσαλ έχασαν το ⅕ του πληθυσμού τους από το 1999 έως το 2011 με σαφές αίτιο την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον όπως αναφέρει ο Δρίτσας (2011)Το χωριό Shishmaref στη νήσο Sarichef της πολιτείας της Αλάσκα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, μετακινήθηκε εξ ολοκλήρου με τους 607 κατοίκους του αρκετά χιλιόμετρα προς τον νότο, λόγω της διάβρωσης των εδαφών του. Ακόμα , στο νησί Lohachara που βρίσκεται στο δέλτα του ποταμού Hooghly στον κόλπο της Βεγγάλης στην Ινδία,  10.000 κάτοικοι εγκατέλειψαν το 2006 τα σπίτια τους λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Και φυσικά το κοινωνικοοικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής δεν είναι αμελητέο αφού μεταξύ των ετών 1980 και 2011 οι πλημμύρες έχουν επηρεάσει πάνω από 5,5 εκατομμύρια ανθρώπους ενώ προκάλεσαν οικονομικές απώλειες πέραν των 90 δις ευρώ.https://ec.europa.eu/clima/climate-change/climate-change-consequences_el

Μία άλλη επίπτωση  που  αναφέρει ο Barkan (2015),  είναι ότι η ύπαρξη ξηρασίας αυξάνει κατά 50% την πιθανότητα ένα αφρικανικό έθνος να εμπλακεί σε εμφύλιο πόλεμο ένα χρόνο μετά την ξηρασία. Και όπως επισημαίνεται στη μελέτη των Cane, M & al.(2014)  ακόμα και μικρές μεταβολές στις θερμοκρασίες ή στις βροχοπτώσεις έχουν στο παρελθόν οδηγήσει σε αύξηση των επιθέσεων, φόνων και βιασμών, καθώς και των πολέμων. Ένας από τους βασικούς λόγους που συμβαίνει αυτό φαίνεται να είναι οι αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες που φέρνουν οι κλιματικές αλλαγές , ιδίως σε αγροτικές περιοχές, αλλά και  το γεγονός ότι η άνοδος της θερμοκρασίας κάνει τους ανθρώπους πιο αγχώδεις, νευρικούς και επιθετικούς.  

Τέλος ο Barkan (2015), αναφέρεται στην καταστροφή  του 1/5/των κοραλλιογενών υφάλων στους ωκεανούς η οποία έχει ήδη συμβεί και συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς  εξαιτίας της αύξησης της θερμοκρασίας του νερού. Αυτή η καταστροφή θα έχει τόσο περιβαλλοντικές επιπτώσεις όσο και οικονομικές  αφου  οι κοραλλιογενείς ύφαλοι σε αρκετές κοινωνίες  ήταν τουριστική ατραξιόν και έφερναν κέρδος. 

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη σελίδα https://europa.eu/climate-pact/about/climate-change_el η ΕΕ μπορεί να βιώσει, κατά τη διάρκεια ζωής των παιδιών μας, τα εξής φαινόμενα:

• 400 000 πρόωροι θάνατοι ετησίως λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
• 90 000 θάνατοι ετησίως λόγω καύσωνα
• 40 % λιγότερο διαθέσιμο νερό στις νότιες περιοχές της ΕΕ
• 2,2 εκατομμύρια άτομα να κινδυνεύουν από παράκτιες πλημμύρες κάθε χρόνο
• 190 δισ. ευρώ σε ετήσιες οικονομικές ζημιές

Όπως διαφαίνεται λοιπόν από τα πιο πάνω δεδομένα, με βάση την αντικειμενική θεώρηση των κοινωνικών προβλημάτων υπάρχουν δεδομένα που καταδυκνείουν ότι όντως οι κλιματική αλλαγή εκτός από περιβαλλοντικό είναι και υπαρκτό κοινωνικό πρόβλημα, αφού είναι επιβλαβές για την ευημερία των ατόμων και  διασυνδέεται με  διάφορες άλλες επιπτώσεις  όπως τη μετανάστευση , την  αύξηση της βίας , των εχθροπραξιών και οικονομικών ζητημάτων. 

Βιβλιογραφία:

Barkan, Steven E. 2015. Social Problems: Continuity and Change. Minneapolis: University of Minnesota

Libraries Publishing (https://open.umn.edu/opentextbooks/textbooks/141 )

Βell, Alice(2020) Μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη; εκδόσεις Κλειδαριθμός

Cane, M., Miguel, E., Burke, M. et al. Temperature and violence. Nature Clim Change 4, 234–235 (2014). https://doi.org/10.1038/nclimate2171

Δρίτσας, Σ (2011), Μετανάστες λόγω κλιματικών αλλαγών από την ιστοσελίδαhttp://www.demography-lab.prd.uth.gr/MME/27_12_2011_planetifocus.pdf

https://europa.eu/climate-pact/about/climate-change_e

https://ec.europa.eu/clima/climate-change/climate-change-consequences_el

Οι διατροφικές μας επιλογές, εκτός από τη δική μας υγεία, επηρεάζουν και την υγεία του πλανήτη – πόσο μάλλον όταν διανύουμε περιόδους υπερκατανάλωσης φαγητού, όπως είναι το Πάσχα. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό και αυτή την εποχή να στραφούμε σε επιλογές που είναι φιλικές προς το περιβάλλον. Δεδομένου ότι η βιώσιμη διατροφή βασίζεται στις αρχές της γνωστής σε όλους μας μεσογειακής διατροφής, που αποτελεί ένα από τα πιο ολοκληρωμένα και ισορροπημένα διατροφικά μοντέλα, δεν θα δυσκολευτούμε ιδιαίτερα να οργανώσουμε ένα οικολογικό Πάσχα.

1) Προσέχουμε στις αγορές αυγών. Αν τηρείτε τις παραδόσεις και βάφετε αυγά, φέτος προτιμήστε αυγά βιολογικής εκτροφής ή ελευθέρας βοσκής. Μπορείτε να τα αναγνωρίσετε πολύ εύκολα. Ο κωδικός των αυγών βιολογικής εκτροφής ξεκινά από ‘0’, ενώ ο κωδικός των αυγών ελευθέρας βοσκής ξεκινά από ‘1’. Ο κωδικός αυτός υπάρχει είτε πάνω στη συσκευασία είτε πάνω στο ίδιο το αυγό . Αν μάλιστα μετά τον αριθμό αναγράφονται τα αρχικά ‘EL’, τότε ακόμα καλύτερα, γιατί τα αυγά σας είναι ελληνικά. Σε κάθε περίπτωση, αποφύγετε τα αυγά που αναγράφουν κωδικό που ξεκινά από ‘3’. Αυτό σημαίνει ότι οι κότες εκτρέφονται σε κλουβιά και γενικότερα απαράδεκτες συνθήκες.

2) Φτιάχνουμε τις δικές μας οικολογικές βαφές αυγών.

Παντζάρια για ροζ – κόκκινο χρώμα

Κόκκινο λάχανο για μπλε

Σπανάκι για πράσινο

Καρότα, φλούδα πορτοκαλιού ή φλούδα λεμονιού για κίτρινο

Καφέ (στιγμιαίο) για καφέ

3) Προτιμάμε ντόπια, βιολογικά και εποχιακά προϊόντα. Όχι μόνο γιατί έτσι κάνουμε καλό στο περιβάλλον (λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, λιγότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα), αλλά γιατί έτσι στηρίζουμε την τοπική οικονομία και τη δική μας παραγωγή. Αν μάλιστα – όπου μπορούμε – προτιμάμε βιολογικά προϊόντα (ή ελευθέρας βοσκής) τότε ακόμα καλύτερα.

4) Καταναλώνουμε μόνο όσο πραγματικά χρειαζόμαστε. Όλοι μας είμαστε λίγο ή πολύ εξοικειωμένοι με την υπερβολική κατανάλωση φαγητού και ποτού αυτές τις μέρες. Αν φέτος είμαστε λίγο πιο συνετοί, κάνουμε κάτι καλό όχι μόνο για την τσέπη μας και το περιβάλλον, αλλά και για την υγεία μας.

Επειδή δεν υπάρχει μεγαλύτερη σπατάλη από το να καταλήγει φαγητό στα σκουπίδια, φέτος μπορούμε να μοιραστούμε φαγητό με συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη.

5) Μαγειρεύουμε έξυπνα. Ψήνουμε ταυτόχρονα πολλά φαγητά στο φούρνο για να εξοικονομούμε ενέργεια, δεν ανοιγοκλείνουμε άσκοπα το ψυγείο και εξοικονομούμε νερό, όσο και όταν μπορούμε (πχ όταν πλένουμε τα πιάτα).

6)Κάνε στροφή στη μεσογειακή διατροφή. Ποιος είπε ότι δεν μπορείς να ακολουθήσεις τη μεσογειακή διατροφή και το Πάσχα; Κάνοντας μια γρήγορη αναζήτηση μπορείς να βρεις πολλές ωραίες συνταγές, γιατί εκτός από υγιεινά θέλουμε να τρώμε και νόστιμα.

7) Ελαχιστοποιούμε τα σκουπίδια μας. Γι’ αυτό δεν χρησιμοποιούμε προϊόντα μίας χρήσης και ανακυκλώνουμε όλα τα υλικά συσκευασίας που έχουμε.

8) Οδηγούμε με σύνεση. Η οικολογική οδήγηση είναι η συνετή οδήγηση. Το κόστος καυσίμων  εκτοξεύει τον οικογενειακό προϋπολογισμό για το Πάσχα στο χωριό ή την εξοχή. Μπορούμε να μειώσουμε τα κόστη καυσίμου έως και 20%, αν φέτος επιλέξουμε να ταξιδέψουμε με ασφάλεια, οδηγώντας με σύνεση.

Αν είστε από αυτούς τους τυχερούς που θα φύγουν εκτός πόλης στις γιορτές, μην ξεχνάτε ότι η Κυπριακή ύπαιθρος είναι ακόμα πιο όμορφη αυτή την εποχή του χρόνου. Ξεκλέψτε λίγο χρόνο με τους δικούς σας ανθρώπους μακριά από το σπίτι και περάστε τον μέσα στη φύση. Ένας περίπατος, ένα πικνίκ ή ακόμα καλύτερα μία σύντομη κατασκήνωση θα σας βοηθήσουν να γεμίσετε τις μπαταρίες σας και θα σας θυμίσουν ποιος είναι ο πραγματικός πλούτος αυτής της χώρας.

της Μαρίας Θεοδοσιάδου

Είναι η εποχή του χρόνου που οι περισσότεροι από μας  ξεκινούμε  να ψάχνουμε  τις καλύτερες εκπτώσεις για τις γιορτινές αγορές. Κεντρικό στοιχείο σε αυτές τις αγορές είναι, φυσικά, το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Σε αυτό το δίλημμα υπάρχουν αυτοί που απολαμβάνουν τη μυρωδιά ενός πραγματικού δέντρου , ενώ άλλοι προτιμούν την απλότητα των τεχνητών δέντρων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για πολλά χρόνια. 

Ωστόσο, οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο ευαισθητοποιημένοι όσον αφορά το κλίμα και προσπαθούν να επιλεξουν το δέντρο με την μικρότερη επιβάρυνση στον ολοένα και περισσότερα  θερμαινόμενο πλανήτη μας.

Το ερώτημα είναι, ποιο είδος δέντρου έχει το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα – ένα φυσικό ή ένα πλαστικό δέντρο που αγοράζεται από το κατάστημα;

Οι ειδικοί απαντούν και η απάντηση δεν είναι τόσο απλή.

«Είναι σίγουρα πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο από όσο νομίζουμε», λέει στο CNN ο Άντι Φίντον, διευθυντής διατήρησης τοπίων και δασικός οικολόγος στο Παρατηρητήριο της Φύσης στη Μασαχουσέτη.

Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό για την Ελλάδα, εφαρμόστηκε η μέθοδος της περιβαλλοντικής αξιολόγησης του κύκλου ζωής των προϊόντων από ερευνητική ομάδα του μεταπτυχιακού προγράμματος «Βιώσιμη Ανάπτυξη» του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Η παραδοχή που έγινε αρχικά ήταν ότι ένα τεχνητό δέντρο έχει χρόνο ζωής 10 χρόνια και επομένως για τα 10 αυτά χρόνια απαιτούνται είτε 10 φυσικά έλατα ή 1 τεχνητό.

Τα τεχνητά δέντρα είναι συνήθως κατασκευασμένα από πλαστικό πολυβινυλοχλωριδίου ή PVC. Το πλαστικό βασίζεται στο πετρέλαιο και δημιουργείται σε χημικές εγκαταστάσεις που προκαλούν ρύπανση. Μελέτες έχουν επίσης συνδέσει το πλαστικό PVC με τον καρκίνο και άλλους κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.Ένα τέτοιο δέντρο κατασκευάζεται στην Κίνα, έχει διάρκεια ζωής 10 χρόνια και ζυγίζει 4.350 γραμμάρια. Το δέντρο μεταφέρεται με πλοίο από τη Σαγκάη της Κίνας στα εκάστοτε λιμάνια. Στο τέλος της ζωής του, μετά από 10 χρόνια, το δέντρο οδηγείται στο χώρο υγειονομικής ταφής.

Αντίστοιχα  τα φυσικά δέντρα που θα διατεθούν , σύμφωνα με το τμήμα δασών, προέρχονται από αραιώσεις δασικών φυτειών στα πλαίσια δασοκομικών χειρισμών, που γίνονται με σκοπό τη  βελτίωση των  συνθηκών ανάπτυξης και μείωσης  του ανταγωνισμού στις δασικές φυτείες.Η μεταφορά τους γίνεται με νταλίκες οι οποίες κινούνται με πετρέλαιο κίνησης. Με τη λήξη της εορταστικής περιόδου, κάθε χρόνο, το φυσικό δέντρο συλλέγεται από τη δημοτική υπηρεσία καθαριότητας μαζί με τα υπόλοιπα αστικά στερεά απόβλητα και καταλήγει στο χώρο υγειονομικής ταφής. 

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν ότι η επιλογή του φυσικού ελάτου προκαλεί τις μισές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ως προς την κατανάλωση φυσικών πόρων, σε σχέση με το τεχνητό. Το φυσικό έλατο είναι επίσης 2 φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και 3 φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις για το φυσικό οικοσύστημα. 

Ας μην ξεχνούμε  ότι μπορούμε  να αγοράσουμε  φυσικό δέντρο με τη ρίζα του μέσα σε γλάστρα και να το φυτέψουμε  στον κήπο μας ή στη γειτονιά μας  αμέσως μετά τις γιορτές! Έτσι το περιβαλλοντικό όφελος μεγαλώνει.