ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΖΥΓΙ
H Πράσινη Ασπίδα στο φημισμένο ψαροχώρι της Κύπρου
Η κοινότητα Ζυγίου βρίσκεται κτισμένη στα νότια παράλια της Κύπρου, 40 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Λάρνακας. Είναι περίπου στο ενδιάμεσο των τριών μεγάλων πόλεων, της Λευκωσίας, της Λεμεσού και της Λάρνακας. Το Ζύγι είναι η μοναδική κοινότητα της Κύπρου που είναι κτισμένη πάνω στην παραλία και το υψόμετρο του είναι 8 μέτρα.
Του Παύλου Νεοφύτου
Η ονομασία Ζύγι οφείλεται στο γεγονός ότι από εδώ εξάγονταν τα χαρούπια και οι παραγωγοί τους τα μετέφεραν για ζύγισμα και τα παρέδιδαν στις αποθήκες της κοινότητας. Το χωριό, τουλάχιστον με τη σημερινή του μορφή, άρχισε να δημιουργείται από τα πρώτα χρόνια της αγγλοκρατίας οπότε κτίστηκαν και οι αποθήκες χαρουπιών που η εξαγωγή τους άρχισε να γίνεται από το Ζύγι.
Το 1960 οι κάτοικοι του χωριού ήταν 171 εκ των οποίων οι 87 ήταν ελληνοκύπριοι και οι 84 τουρκοκύπριοι. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, εγκαταστάθηκαν στο Ζύγι πρόσφυγες από το βόρειο τμήμα του νησιού. Οι πρόσφυγες προέρχονται από διάφορες περιοχές των κατεχομένων.
Το χωριό δε σημειώνεται σε παλιούς χάρτες, γιατί αποτελεί οικισμό που ιδρύθηκε σχετικά πρόσφατα, ωστόσο κατά την παράδοση υπήρχε κατά τα βυζαντινά χρόνια οικισμός με την ονομασία Αγία Ελένη. Η περιοχή του χωριού στην οποία εκβάλλει ο Βασιλικός ποταμός, συνδέεται με την Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, που κατά την παράδοση, μετά την επιτυχή αποστολή της στα Ιεροσόλυμα, όπου βρήκε τον Τίμιο Σταυρό, στην δεύτερη επίσκεψη της στην Κύπρο αποβιβάστηκε στην περιοχή του Ζυγίου.
Η καλλιέργεια χαρουπιών στην γύρω περιοχή ήταν σημαντική. Όλη σχεδόν η παραγωγή χαρουπιών της Λάρνακας αλλά και της Λεμεσού, συγκεντρωνόταν στο Ζύγι και αποθηκεύονταν στις μεγάλες πετρόκτιστες αποθήκες. Στη συνέχεια αλέθονταν στους χαρουπόμυλους και από εκεί μέσω της αποβάθρας, φορτώνονταν σε πλοία για εξαγωγή. Οι μεγάλες πετρόκτιστες αποθήκες χαρουπιών που είχαν κτιστεί τότε, καθώς και η αποβάθρα για την φόρτωση στα καράβια, υπάρχουν και σήμερα και δεσπόζουν της κεντρικής και παραθαλάσσιας περιοχής της χωριού. Τα χαρούπια αποτελούσαν εκείνη την εποχή, την κυριότερη πηγή εισοδήματος του αγροτικού κόσμου και σωστά χαρακτηρίστηκαν σαν ο Μαύρος Χρυσός της Κύπρου. Η παρακμή του εμπορίου χαρουπιών που ακολούθησε, έφερε και την παρακμή του χωριού. Σήμερα στην κοινότητα λειτουργεί μια μόνο εταιρεία συγκέντρωσης και επεξεργασίας χαρουπιών, η Συνεργατική Ένωση Διαθέσεως Χαρουπιών Λάρνακας Λτδ η οποία εκτός από χαρούπια συγκεντρώνει και προωθεί τα σιτηρά και τα αμύγδαλα της ευρύτερης περιοχής. Επίσης στο χωριό, που δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση γύρω στα 380 χιλιοστόμετρα, καλλιεργούνται κυρίως λαχανικά, όσπρια, νομευτικά φυτά, λίγες λεμονιές και σιτηρά, ενώ λειτουργούν και φυτώρια ανθέων. Στη περιοχή του Ζυγίου λειτουργεί και ο πειραματικός σταθμός του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών.
Κατά τα τελευταία χρόνια το Ζύγι άρχισε να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς σαν παραθαλάσσιος εξοχικός οικισμός. Ο καθαρός αέρας της θάλασσας καθώς επίσης και το όμορφο φυσικό περιβάλλον της περιοχής δίδουν μια διέξοδο από την πίεση και το άγχος των μεγάλων αστικών κέντρων. Έχουν ανεγερθεί αρκετά συγκροτήματα διαμερισμάτων και εξοχικών κατοικιών, έχουν κατασκευαστεί δρόμοι και έχουν επεκταθεί οι υπηρεσίες και τα έργα υποδομής για να εξυπηρετούν τόσο τους μόνιμους κάτοικους αλλά και τους επισκέπτες της περιοχής.
Το ψάρι του Ζυγίου
Σήμερα το Ζύγι είναι το πλέον γνωστό και φημισμένο ψαροχώρι της Κύπρου. Στην κοινότητα υπάρχουν πολλοί επαγγελματίες ψαράδες και άλλοι τόσοι ερασιτέχνες, που αγαπούν την θάλασσα και το ψάρεμα και επισκέπτονται τακτικά την περιοχή. Μεγάλες ποσότητες ψαριού απορροφούνται από τις ψαροταβέρνες που λειτουργούν στην κοινότητα και το πλεόνασμα διοχετεύεται στην εγχώρια αγορά.
Η θαλάσσια περιοχή του Ζυγίου, αποτελεί ένα από τους πλουσιότερους βιότοπους της Κύπρου από άποψης αναπαραγωγής διαφόρων ειδών ψαριών. Η μορφολογία του βυθού ευνοεί και υποβοηθά την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό της θαλάσσιας ζωής. Οι κυριότεροι τρόποι ψαρέματος είναι τα δίκτυα, το παραγάδι, η σκαρκά, η καλαμαριέρα για τα καλαμάρια και η πραγκαρόλα για τα οκταπόδια. Χρησιμοποιείται επίσης το καλάμι και το ψαροτούφεκο από τους ερασιτέχνες.
Αναμφισβήτητα, το ψάρι του Ζυγίου είναι από τα πιο γνωστά και εύγευστα ψάρια της Κύπρου και έχει γίνει πασίγνωστο και δημοφιλές όχι μόνο στους ντόπιους αλλά και στους ξένους επισκέπτες. Εκατοντάδες λάτρεις του φρέσκου ψαριού κατακλύζουν την κοινότητα, ειδικότερα κατά τα Σαββατοκυρίακα και τις αργίες, για να το απολαύσουν στις πολυάριθμες ψαροταβέρνες της περιοχής. Τα κυριότερα είδη ψαριού που αλιεύονται και σερβίρονται στο Ζύγι είναι η συναγρίδα, το φαγκρί, ο σοργός, το λιθρίνι, το μπαρπούνι, ο σκάρος, η κουρκούνα, το οκταπόδι, η σουπιά, καθώς και το φρέσκο καλαμάρι που αλιεύεται κατά τους χειμερινούς μήνες.
Προγραμματισμένα έργα
Συζητώντας μαζί μας ο γραμματέας στο Κοινοτικό Συμβούλιο Ζυγίου, κ. Χρίστος Κωνσταντίνου, ανέφερε ότι δύο είναι τα κύρια έργα που βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης και προγραμματίζονται για το προσεχές διάστημα. Το πρώτο αφορά την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου. «Προγραμματίζουμε να δημιουργήσουμε έναν πεζόδρομο προς τα δυτικά και έναν προς τα ανατολικά, ώστε να τους συνδέσουμε με το νέο Αλιευτικό Καταφύγιο Ζυγίου. Θέλουμε να γίνεi αυτό το έργο για να μπορεί να περπατά ο κόσμος κατά μήκος της παραλίας, με θέσεις ξεκούρασης, θέσεις θέας, δεντροφυτεύσεις, φωτισμούς και ποδηλατοδρόμους», δήλωσε στην «ΠΑ» ο κ. Κωνσταντίνου. «Τα αποτελέσματα μετά από τη δημιουργία του καταφυγίου είναι πολύ θετικά όσον αφορά την επισκεψιμότητα της κοινότητας, αφού τώρα ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περπατήσει μία με δύο ώρες με την παρέα του σε πεζοδρόμους και πλατείες του καταφυγίου. Είναι κάτι που επιζητούσαν και οι επισκέπτες, γι’ αυτό και θέλουμε να επεκτείνουμε τη διαδρομή με τους παραλιακούς πεζοδρόμους», συμπλήρωσε ο γραμματέας της κοινότητας.
Ένα άλλο έργο που προωθεί το Κοινοτικό Συμβούλιο είναι ένα μουσείο θάλασσας και αλιείας, σε ενοικιασμένη από το Συμβούλιο παλιά αποθήκη χαρουπιών. «Όπως ξέρετε το Ζύγι έχει μια παράδοση με το ψάρι, τους ψαράδες , τις ψαροταβέρνες και οτιδήποτε έχει σχέση με την αλιεία και θέλουμε αυτά να τα αναδείξουμε», επεσήμανε ο κ. Κωνσταντίνου.
Εκκλησία/Εξωκλήσια
Εκκλησία Αποστόλου Βαρνάβα
Κτίστηκε μετά την Τούρκικη εισβολή του 1974 όταν δημιουργήθηκαν στο Ζύγι οι προσφυγικοί οικισμοί και βρίσκεται στο κέντρο περίπου της κοινότητας. Η ανέγερση της άρχισε το 1985 και τέλειωσε το 1986. Η γη απαλλοτριώθηκε από το κράτος και ο κύριος δωρητής για την ανέγερση της εκκλησίας ήταν ο αείμνηστος Χ΄Βαρνάβας Τοχνίτης, για αυτό και αφιερώθηκε στον Απόστολο Βαρνάβα. Η εκκλησία ολοκληρώθηκε με εράνους και εισφορές πιστών. Εορτάζει στις 11 Ιουνίου κάθε χρόνου και διοργανώνεται πανηγύρι.
Εξωκλήσι Αγίου Ηρακλειδίου
Βρίσκεται στις νότιες παρυφές της κοινότητας δίπλα στον δρόμο που οδηγεί προς το Μαρώνι. Η ημερομηνία που κτίστηκε δεν είναι εξακριβωμένη. Μια εκδοχή αναφέρει ότι κτίστηκε γύρω στο 1800 σε χώρο στο διπλανό ύψωμα και όταν χάλασε για άγνωστους λόγους, κτίστηκε στην σημερινή του θέση από τον Τοφαλλή Μιχαηλά από τον Ψεματισμένο. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι κτίστηκε από Μικρασιάτες μετανάστες οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή. Την εκδοχή αυτή ενισχύουν και τάφοι που βρέθηκαν μέσα στο παρακείμενο κοιμητήριο. Ανακαινισμένο πρόσφατα γιορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνου.
Εξωκλήσι Αγίου Κυριάκου
Κτίστηκε γύρω στο 1955 από την οικογένεια Παττίχη σε ιδιόκτητο χώρο. Η οικογένεια Παττίχη ασχολείτο την εποχή εκείνη με την συγκέντρωση και την εμπορία των χαρουπιών. Αφιερώθηκε στον Άγιο Κυριάκο προς τιμή του Κυριάκου Παττίχη, πατέρα του κ. Νίκου Παττίχη.
Την εποχή που κτίστηκε το εξωκλήσι, το Ζύγι είχε πολύ λίγους κατοίκους κυρίως ψαράδες και εργάτες χαρουπιών, που στην πλειοψηφία τους ήταν Τουρκοκύπριοι. Γιορτάζει στις 29 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνου.
Τουριστική Ανάπτυξη
Το Ζύγι άρχισε να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς σαν παραθαλάσσιος εξοχικός οικισμός κατά τα τελευταία χρόνια. Ο καθαρός αέρας της θάλασσας, το καταπληκτικό φυσικό περιβάλλον της περιοχής, η καταγάλανη καθαρή θάλασσα, είναι οι λόγοι που οδήγησαν αρκετό κόσμο να κτίσει το εξοχικό του σπίτι στην περιοχή. Η όλη ηρεμία και αρμονία που επικρατεί στη γύρω περιοχή δίδει μια διέξοδο από την πίεση και το άγχος των μεγάλων σύγχρονων αστικών κέντρων. Τα τελευταία χρόνια έχουν ανεγερθεί αρκετές εξοχικές κατοικίες και διαμερίσματα, έχουν κατασκευαστεί δρόμοι και έχουν επεκταθεί οι υπηρεσίες και τα έργα υποδομής για να εξυπηρετούν τόσο τους μόνιμους κάτοικους αλλά και τους επισκέπτες της περιοχής. Αρκετοί οικοδομικοί οργανισμοί αναγείρουν στην περιοχή του Ζυγίου διαμερίσματα και εξοχικά.Το Ζύγι είναι σήμερα είναι ένα αναπτυσσόμενο τουριστικό χωριό και το πλέον γνωστό και φημισμένο ψαροχώρι της Κύπρου, όπου πολλές ψαροταβέρνες που προσφέρουν μια μεγάλη ποικιλία από φρέσκα θαλασσινά.
