ΑΡΘΡΟ

Κλιματική αλλαγή: επένδυση σε λύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα και προσαρμογή

Γράφει ο Hans BRUYNINCKX

Εκτελεστικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος

Το κλίμα μας αλλάζει. Θα πρέπει να προσαρμοστούμε στις τρέχουσες και αναμενόμενες αλλαγές, μεγιστοποιώντας παράλληλα τις προσπάθειές μας για να μειώσουμε γρήγορα και αστραπιαία τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Και το 2015 μπορεί να είναι ένα σημείο καμπής για την παγκόσμια πολιτική για το κλίμα. Η Ευρώπη και ο κόσμος πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία και να διαθέσουν επαρκείς πόρους για τον τερματισμό της εξάρτησης από τον άνθρακα της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι πρόσφατες συνομιλίες για το κλίμα στη Λίμα (Περού), έκαναν ένα βήμα προς τα εμπρός για την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας στο Παρίσι. Οι πλευρές συμφώνησαν να περιγράψουν τους προτεινόμενους στόχους τους με έναν τρόπο που θα φέρει τη σαφήνεια και την κατανόηση ως προς το αν είμαστε σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου των 2 βαθμών Κελσίου. Συμφώνησαν επίσης ότι η προσαρμογή και η χρηματοδότηση θα είναι στο επίκεντρο της συμφωνίας του 2015 στο Παρίσι. Το 2015 θα είναι μια σημαντική χρονιά για τον καθορισμό του επιπέδου φιλοδοξίας για την παγκόσμια πολιτική για το κλίμα μετά το 2020.

Το να συνεχίζουμε στην τρέχουσα πορεία των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι πολύ επικίνδυνο. Η πέμπτη έκθεση αξιολόγησης, η οποία δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, αναφέρει ότι «η ανθρώπινη επιρροή για το κλιματικό σύστημα είναι σαφής, και οι πρόσφατες ανθρωπογενείς εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου είναι οι υψηλότερες στην ιστορία … Χωρίς επιπλέον προσπάθειες μετριασμού, πέρα από εκείνες που εφαρμόζονται σήμερα, και ακόμη και με την προσαρμογή, η θέρμανση από το τέλος του 21ου αιώνα θα οδηγήσει σε υψηλό έως πολύ υψηλό κίνδυνο σοβαρών, διαδεδομένων και μη αναστρέψιμων επιπτώσεων σε παγκόσμιο επίπεδο».

Οι οικονομικές μας δραστηριότητες και η εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα κυρίως, απελευθερώνουν αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και συμβάλλουν στην αλλαγή του κλίματος. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι όλο και περισσότερο αισθητές από κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες που έπληξαν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη το Μάιο και τον Αύγουστο, προβλέπεται να αυξηθούν σε ένταση και συχνότητα.

Με τέτοια υψηλά στοιχήματα, η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει αδιάφορη ή ανενεργή. Πρέπει να προετοιμαστεί και να προσαρμοστεί στην κλιματική αλλαγή. Πρέπει, επίσης, να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά περισσότερο από ό, τι προβλέπεται από τα ισχύοντα μέτρα.

Πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει σε εφαρμογή φιλόδοξους μακροπρόθεσμους στόχους για την άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95 % κάτω από τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2050. Οι στόχοι αυτοί πρόκειται να εφαρμοστούν σε βήματα. Πρόσφατη έκθεσή μας δείχνει ότι το 2013 η ΕΕ μείωσε τις εγχώριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 19 %, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Ο στόχος της μείωσης κατά 20 % έως το 2020 είναι σαφώς εφικτός.

Τον Οκτώβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030. Αυτοί περιλαμβάνουν δύο δεσμευτικούς στόχους για την ΕΕ: από το 2030 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα μειωθούν στην εγχώρια αγορά κατά τουλάχιστον 40 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ενώ το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που καταναλώνονται θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 27 % . Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθόρισε επίσης έναν ενδεικτικό στόχο: τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά τουλάχιστον 27% το 2030, σε σύγκριση με τις προβλέψεις για «business as usual» κατανάλωση ενέργειας. Επιπλέον, το πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια αναφέρει την ενεργειακή ασφάλεια, την εσωτερική αγορά ενέργειας, καθώς και βασικά έργα υποδομής ως τομείς για περαιτέρω δράση.

Μια σειρά πολιτικών πρωτοβουλιών θα προταθούν από την Επιτροπή για την εφαρμογή αυτού του πλαισίου το 2030 στην ΕΕ. Την άνοιξη του 2015, η ΕΕ θα υποβάλει επισήμως το στόχο της μείωσης κατά 40% ως μέρος της προβλεπόμενης σε εθνικό επίπεδο συμβολής της στην UNFCCC, ως συμβολή στη διαδικασία που οδηγεί στην COP21 στο Παρίσι.

Η αντιμετώπιση των εκπομπών από όλους τους βασικούς τομείς

Η ΕΕ επίσης βελτιώνει τα εργαλεία που έχει ήδη. Για παράδειγμα προχωρεί σε μεταρρύθμιση του κοινοτικού μηχανισμού εμπορίας των Εκπομπών( EU-ETS ) – ένα από τα βασικά εργαλεία για τη μείωση των εκπομπών της ΕΕ – για να βελτιώσει τις επιδόσεις της.

Βασικές πηγές των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, όπως η γεωργία και οι μεταφορές παραμένουν εκτός του EU-ETS. Η ΕΕ εργάζεται σκληρά για να εξασφαλίσει ότι οι τομείς αυτοί μειώνουν επίσης τις εκπομπές τους. Αυτά καλύπτονται από την απόφαση επιμερισμού των προσπαθειών, η οποία καλύπτει τις εκπομπές κατά τρόπο παρόμοιο με το EU-ETS. Για να ανταποκριθούν στους σχετικά αυστηρούς για το 2030 εθνικούς στόχους, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επίτευξη της μείωσης των εκπομπών σε αυτούς τους τομείς που δεν ανήκουν στο ETS.

Επένδυση σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα και προσαρμογή

Η επιτυχία της μείωσης των εκπομπών κατά 40% έως το 2030 – και 80-95 % μείωση έως το 2050, κυρίως – θα εξαρτηθεί εν μέρει από την ικανότητα της ΕΕ να διοχετεύσει επαρκείς ποσότητες των δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων για την αειφόρο και καινοτόμο τεχνολογία. Οι τιμές του άνθρακα και οι κανονισμοί συμβάλλουν στις επενδύσεις ωθώντας φιλικές προς το περιβάλλον καινοτομίες, ιδίως στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αποφάσεις χρηματοδότησης θα μπορούσαν επίσης να συνεπάγονται την εκχώρηση από ορισμένους τομείς. Η Ευρώπη και ο κόσμος δεν μπορούν να συνεχίσουν να επιδοτούν βιώσιμες λύσεις, ενώ παράλληλα παρέχουν επιχορηγήσεις σε μη βιώσιμες λύσεις, όπως τα ορυκτά καύσιμα. Διαρθρωτικές αλλαγές σε βασικά συστήματα, όπως η ενέργεια και οι μεταφορές, απαιτούν μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε υποδομές μας.

Στην πραγματικότητα, όλες οι επενδυτικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με την κλιματική αλλαγή –  τις τρέχουσες και αναμενόμενες μελλοντικές επιπτώσεις της – στο μυαλό. Πρέπει να είμαστε πιο δραστήριοι στην προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος και να αρχίσουμε να επενδύουμε σήμερα στην ανάπτυξη υποδομών και πόλεων που να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος. Κάνοντας τις σωστές επενδύσεις σήμερα θα εξοικονομήσουμε χρήματα στο μέλλον .

Τώρα πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη δυναμική από τη Λίμα για να επιτευχθεί μια παγκόσμια συμφωνία στο Παρίσι την επόμενη χρονιά.